"Eğer o camidin umumi hayattan hissesi varsa, şevk kendisinin olur; yoksa, o camidi temsil eden, nezaret eden şeye aittir..." cümlesini devamıyla izah eder misiniz?
Değerli Kardeşimiz;
Hayat; tarifi net olarak yapılamamış bir mefhumdur. Bu yüzden, neyin canlı neyin cansız olduğu hususunda tam bir ittifak yoktur. Mesela, bitkiler hayvanlarla kıyaslandığında aynı türden bir canlılığa sahip olmadığı açıktır. Meseleye canlılığın en mühim özelliği olan şuur açısından (yani kendisinin ve çevresinin farkında olmak, bunlardan acı veya sevinç duyacak bir hassasiyete sahip olmak) açısından bakarsak; bitkilerin insanların ruh hâlinden ve seslerinden etkilendikleri bilimsel olarak ispatlanmıştır.
Demek ki, hayvanlar kadar olmasa da bitkilerin de duyguları vardır. Aynı şekilde etrafımızdaki birçok şeyin de bitkiler kadar olmasa da bir çeşit duyguları olabileceğine işaret eden görüşler var. Japon araştırmacı Dr. Masaru Emoto’nun yaptığı çalışmalar su moleküllerinin ve atomlarının bir insan duyarlılığına sahip olduğunu ortaya koyuyor.
Bütün bunlardan şu netice çıkıyor: Biz henüz hayatın ne olduğunu bilmiyoruz. Hayat denilen hakikatten her varlık farklı bir şekilde hissedardır.
• On Dokuzuncu Mektup'ta anlatılan, kuru hurma kütüğünün Peygamber Efendimiz (asm)’ın ayrılığından dolayı ağlaması,
• Sebîr Dağının, "Yâ Resulallah, benden ininiz. Korkarım, benim üstümde sizi vururlarsa Allah beni tâzip eder. Onun için korkarım." (Mektubat, On Dokuzuncu Mektup, On Birinci İşaret.) dediği ve Cebel-i Hira'nın kendisini çağırdını anlatan hadise,
• "(Ne var ki) bunlardan sonra yine kalpleriniz katılaştı. Artık kalpleriniz taş gibi yahut daha da katıdır. Çünkü taşlardan öylesi var ki, içinden ırmaklar kaynar. Öylesi de var ki, çatlar da ondan su fışkırır. Taşlardan bir kısmı da Allah korkusuyla yukarıdan aşağı yuvarlanır. Allah yapmakta olduklarınızdan gafil değildir." (Bakara, 2/74),
• "Göklerde ve yerde bulunan her şey Allah'ı tesbih etmektedir. O, azizdir, hakimdir." (Hadid, 57/1)
ayet-i kerimeleri göz önünde alındığında karşımıza iki şık çıkıyor:
Cansız eşya da bizim anladığımız manada olmasa da bir çeşit hayata sahip olabilirler. Eğer hayata sahipseler o zaman bir çeşit şevk ve lezzete de sahip olabilirler. Veya onlardaki şuur ve lezzet alametleri, ilahi tecellilere nezaret eden melekelere ait olabilir.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
