"Eğer o mevcudat, doğrudan doğruya bir tek Sâni’a verilmezse; o zaman her bir mevcud, bütün mevcudat kadar müşkilâtlı olur... Şu halde ya hiçbir şey vücuda gelmeyecek veya gelse de kıymetsiz, hiçe inecektir." İzah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

Bu sualin cevabı Mesnevî-i Nuriye’deki şu cümlelerde verilmiş oluyor:

“Her şey her şeyle bağlıdır. Bir şey her şeysiz yapılmaz. Bir şeyi halkeden her şeyi halketmiştir. Öyle ise, bir şeyi yapan Vâhid, Ehad, Ferd, Samed olmak zarurîdir.” (Mesnevi-i Nuriye)

Hiçbir insan, hiçbir hayvan ve hiçbir çiçek müstakil bir varlık değildir. Hepsinin hava ile, su ile, mevsimlerle, gece ve gündüzle ve güneşle alâkaları vardır. Ve yine her biri kâinat ağacının ayrı birer meyvesi gibidir. Bir yaprak dala, dal gövdeye, gövde toprağa, yeryüzü de güneşe bağlı olduğuna göre, bir yaprağı yapacak kudretin bütün bir kâinata gücünün yetmesi gerekir.

“Şu halde ya hiçbir şey vücuda gelmeyecek veya gelse de kıymetsiz, hiçe inecektir.”

Burada esas olan birinci ifadedir. Yani “mevcudat doğrudan doğruya bir tek Sânie verilmezse” hiçbir şey vücuda gelemez.

İkinci kısım farazîdir, yani bir an için o şeyin meydana geldiğini düşünsek bile güneşten, sudan, havadan mahrum böyle bir varlığın kıymeti hiçe iner.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü