"Eğer zerreler memur olmazlarsa, her bir zerrede, ya bir ilm-i muhit veya bir kudret-i mutlaka veya hadsiz manevi makineler, matbaalar bulunmak lazım gelir. Bu ise yüz derece muhaldir" cümlesini esas alarak suali cevaplandırır mısınız?
Değerli Kardeşimiz;
Sualin tamamı şöyle;
SUAL: Sen çok yerlerde demişsin ki: "Vahdette nihayet derecede kolaylık var; kesrette ve şirkte nihayet müşkülat oluyor. Vahdette vücub derecesinde bir suhulet var; şirkte imtina derecesinde bir suubet var." diyorsun. Hâlbuki, gösterdiğin müşkülat ve muhalat, vahdet tarafında da cereyan eder. Mesela, diyorsun: "Eğer zerreler memur olmazlarsa, her bir zerrede, ya bir ilm-i muhît veya bir kudret-i mutlaka veya hadsiz manevi makineler, matbaalar bulunmak lazım gelir. Bu ise yüz derece muhaldir." Hâlbuki, o zerreler memur-u İlahi de olsalar, yine öyle bir mazhariyet lazım gelir ta hadsiz muntazam vazifelerini yapabilsinler." Bunun hallini isterim. (Mektubat, Yirminci Mektup, Onuncu Kelime Zeyli.)
Bu çetin suali soran Üstad'ımız, cevabını da çeşitli cihetleriyle harika bir şekilde vermiştir. Biz burada sadece Üstad'ın bir teşbihinden hareketle konunun daha iyi anlaşılmasına çalışacağız.
Üstad Hazretleri birçok dersinde kâinat kitabından bahseder. Evet, kâinat kudret kalemiyle yazılmış ve her kelimesi her harfi sonsuz manalar taşıyan bir kitaptır. Bu kitabın mürekkebi ise atomlardır.
Konunun daha rahat anlaşılması için konuya tam hâkim bir âlimin, mürekkep kalemle yazdığı, ilmî bir makaleyi misal alalım. O makalede, konu farklı vecheleriyle ele alınmış, tahlil edilmiş, giriş cümlesinden sonuç cümlesine kadar bütün kelimeler tam bir nizam içinde yerlerini almışlar, böylece söz konusu ilmî yazı ortaya çıkmıştır. Yazının tamamının o âlim zatın ilminde mevcut olduğu, yazdığı her bir kelimedeki her bir harfin onun ilmiyle yerini aldığı kabul edilmediği takdirde, her bir harfi teşkil eden bütün mürekkep zerrelerinin yazının tamamını bilmesi gerekir...
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
