"Gaye-i hayalden tenâsi veya nisyan olmakla, ezhan enelere dönüp etrafında gezerler. İşte gaye-i hayal, maksad-ı âli bütün vuzuhuyla meydana atılmıştır." İzah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

"S - Âlem-i İslam'daki ihtilafı tadil edecek çare nedir?

C - Evvela: Müttefekun aleyh olan makasıd-ı âliyeye nazar etmektir. Çünkü Allah’ımız bir, Peygamberimiz bir, Kur’an’ımız bir... (...) Esefâ, gaye-i hayalden tenâsi veya nisyan olmakla, ezhan enelere dönüp etrafında gezerler. İşte gaye-i hayal, maksad-ı âli bütün vuzuhuyla meydana atılmıştır." (Tulûât)

Zihin önemli bir gayeyi takip etmezse boşlukta kalır ve sadece kendi heva ve hevesinin peşinde koşar. Yani gayesi olmayanın gayesi nefsi ve benliği olur, bencil bir hayvana dönüşür.

Buna fırsat vermemek için her insan bir yüce gaye bir ulvi ideal bir yüksek mefkûre peşinde ve takibinde olmalı ve bütün enerji ve dikkatini bu yolda sarf etmeli ki nefis ve benliğine fırsat kalmasın. Mefkûresiz insan, sadece hayvani arzularının peşinde koşan ve benliğinin esiri olmuş bir zavallıdır.

Yani insan, hayatında bir intizam ve gaye olmazsa, yaratılış gayesini düşünmeyip ibadet ve kulluk vazifesini yapmazsa, ulvi şeyleri hayal etmez ise, sadece dünyaya hasr-ı nazar eder. Nefsinin süflî arzularının peşinden koşar, nefsinin kölesi olur, hevasını ilah edinir, bütün aza ve cihazlarını da bu yolda çalıştırır. Her şeyi kendi benliğine hizmet eden bir vasıta olarak düşünür. Bu da insanı hodkâm ve zevkperest (hayatın gayesini hazcılık olarak görenler) bencil ve zevkperest bir hayvana dönüştürür.

"İşte gaye-i hayal, maksad-ı âli bütün vuzuhuyla meydana atılmıştır."

Bu cümlede insanın nasıl bir gayeyi takip etmesi gerektiğine işaret ediliyor, yani insanın yüzü ve yönü ancak beka âlemini gaye edinmesi ile mutmain olabilir. Bunun dışındaki gayeler, insan fıtratını tatmin etmez. Yüce gaye ukba merkezli bir hayat biçimidir. Bu her yönü ile vazıh bir şekilde görülmektedir. Bu sebeple insan başka gayeler aramamalıdır.

İlave bilgi için tıklayınız:

- "Gaye-i hayal olmazsa veyahut nisyan veya tenâsi edilse; ezhan enelere dönüp etrafında gezerler." İzah eder misiniz? Buradaki "gaye-i hayal" sadece müsbet mânada mı kullanılıyor? Ehl-i dünya da gayeleri uğruna her şeyi feda ediyorlar!..

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü