Günümüzde bedeviyet ve medeniyet seviyesi birbirine yaklaştı. Fatiha okunmaması konusunda Şafiîler de Hanefîler gibi hareket edebilirler mi?

Değerli Kardeşimiz;

"Mesela, hikmet-i İlahiyenin tensibiyle İmam-ı Şâfiîye ittibâ eden, ekseriyet itibarıyla Hanefîlere nisbeten köylülüğe ve bedevîliğe daha yakın olup, cemaati bir tek vücut hükmüne getiren hayat-ı içtimaiyede nâkıs olduğundan, her biri bizzat dergâh-ı Kàdıu'l-Hâcâtta kendi derdini söylemek ve hususî matlubunu istemek için, imam arkasında Fâtiha'yı birer birer okuyorlar. Hem ayn-ı hak ve mahz-ı hikmettir."

"İmam-ı Âzama ittibâ edenler, ekseriyet-i mutlaka itibarıyla, İslâmî hükûmetlerin ekserîsi o mezhebi iltizam etmesiyle, medeniyete, şehirliliğe daha yakın ve hayat-ı içtimaiyeye müstaid olduğundan, bir cemaat bir şahıs hükmüne girip, bir tek adam umum namına söyler; umum, kalben onu tasdik ve rapt-ı kalb edip, onun sözü umumun sözü hükmüne geçtiğinden, Hanefî mezhebine göre imam arkasında Fâtiha okunmaz. Okunmaması ayn-ı hak ve mahz-ı hikmettir."(1)

Bu ifadeye göre, iki hükmün, iki fetvanın arasını temyiz ya da tefrik ettiren şey içtimaîlik ve ferdîliktir. Ferdîliğin öne çıktığı kırsal hayatta, insanlar taleplerini şahsî olarak ifade ederken, şehir hayatında yaşayan insanlar ise taleplerini toplu bir şekilde ifade ediyor. Bu sosyolojik bir durumdur.

Şafiî mezhebinden olup da batı şehirlerine göçenlerin zamanla Hanefî mezhebine geçtikleri bir vakıadır. Dolayısı ile Şafiîlerin şehir hayatında Hanefîleşmesi nahoş karşılanacak bir durum değildir. Bu açıdan, konuyu sadece Fatiha ile sınırlandırmak da eksik olur.

Benzer şartlarda benzer davranışlar göstermek, insanın ve toplumun fıtratında bulunan tabiî bir durumdur. Zaten mezhepleri ortaya çıkaran da bu hakikattir...

1) bk. Sözler, Yirmi Yedinci Söz, Hatime.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü