"Hasrı ifade eden câr ve mecrûrun takdimi, tevhide îmadır." Car ve mecrur neye takdim edilmiş? İşaratü’l-İ’caz’da “kul” besmeleden evvel, Emirdağ Lahikasında ise âhirinde denilmiş, farkı nedir?
Değerli Kardeşimiz;
Arapça gramerde umumî kaide olarak car ve mecrur, fillden sonra gelir ve fiilin müteallıkı olarak car fiil manasını kendisinden sonra gelen mecrura çeker.
Burada car ve mecrura konu olan kelime بسمالله kelimesidir.
Harf-i cer (ب ,في, من, اليالخ.) lafzî semaî âmiller olup kendisinden sonra isme veya zamire mecrur denilir.
بسمالله kelimesinde ب harf-i cer, اسم mecrurdur. Car ve mecrurun mukadder olan قل'a takdimi ile بسماللهقل olur ve mana: "Allah’ın ismiyle söyle" veya "Bismillah’ı de" olur. Burada besmeleyi takdim, قل'a muhatabı takdir ederek, remzen “Başka değil, Allah’ın ismiyle başlıyorum” diyerek tevhidi ifade eder.
Bu kelimenin gramer olarak قلبسمالله "De ki: Bismillah veya De ki: Allah’ın ismiyle (başlıyorum.)" Burada ilk nazar muhataba gider, tevhid manası zihinlerde tebei kalır.
قل fiilinin بسمالله ‘nin başında hazf edilmesi (İşaratü’l-İ’caz) mülahazasıyla takdir edilmesi veya sonunda takdir edilerek (Emirdağ Lahikası) izhar edilmesinin tevhide ima açısından farkları yoktur.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
