Sure-i Fatiha
İçerikler
-
"Kur’ân’daki anâsır-ı esasiye ve Kur’ân’ın takip ettiği maksatlar..." Devamıyla izah eder misiniz?
-
"Kur'ân'ın takip ettiği maksatlar tevhid, nübüvvet, haşir, adalet ile ibadet olmak üzere dörttür." Adalet ve ibadet ayrı şeyler ise neden birlikte söylenmiş olabilir?
-
"‘Şu garib ve acip mahluklar kimlerdir? Nereden geliyorlar? Nereye gidiyorlar?’ diye ahvallerini anlamak üzere hilkat hükûmeti, fenn-i hikmeti karşılarına çıkardı." İzah eder misiniz?
-
"Dünyadaki işimiz de o saadet-i ebediye yollarını temin etmekle re’sü’l-malımız olan istidatlarımızı nemalandırmaktır." İzah eder misiniz?
-
"Şu makasıd-ı erbaa, Kur’an’ın hangi ayetlerinde bulunuyor?" Bu suali ve cevabını hülasa olarak izah eder misiniz?
-
"Sarahaten veya işareten veya remzen..." Ayetlerdeki işaret ve ima aynı manada mı, yoksa az da olsa fark var mıdır?
-
"Kur'an müşahhas olduğu halde, efrat sahibi olan külli gibi tarif edilir." cümlesini misal verip izah edebilir misiniz?
-
"بِسْمِ اللّٰهِ ve اَلْحَمْدُ ِللّٰهِ gibi âyetlerde makasıd-ı erbaaya işaretler var mıdır?" Sual ve cevabı izah eder misiniz?
-
"Bismillahtan evvel قُلْ kelimesi mukadderdir." Besmelede "De ki!" geçmediği halde, tefsirlerde neden varmış gibi kullanılıyor?
-
"Çünkü resul olmasaydı, tebliğ ve tâlime memur olmazdı." İzah eder misiniz?
-
"Hasrı ifade eden câr ve mecrûrun takdimi, tevhide îmadır." Car ve mecrur neye takdim edilmiş? İşaratü’l-İ’caz’da “kul” besmeleden evvel, Emirdağ Lahikasında ise âhirinde denilmiş, farkı nedir?
-
"Ve keza, اَلرَّحْمٰنِ nizam ve adâlete, اَلرَّحِيمِ de haşre delâlet eder." İzah eder misiniz?
-
"Ve keza اَلْحَمْدُ ِللهِ’taki ل ihtisası ifade ettiğinden tevhide işarettir." Devamıyla izah eder misiniz?
-
"اِنّاَ اَعْطَيْنَاكَ الْكَوْثَرَ sadefi de o makasıd-ı erbaa cevherlerini tazammun etmiştir." Kevser suresinde Kur'an'ın dört ana maksadı var mıdır?
-
"Evet بِسْمِ اللهِ öyle müstakil bir nurdur ki, bu nur, hiçbir şeye bağlı değildir. Hattâ bu nurun câr ve mecrûru bile hiçbir şeye muhtaç değildir..." Devamıyla izah eder misiniz?
-
Kızıl İ'caz'da "Bismillahtaki BE konuşma içindir, yardım istemek için değildir." deniyor. İşaratü'l-İ'caz'daki "ب harfinden müstefad olan اَسْتَعِينُ" ile vech-i tevfiki nasıldır?
-
"Cenab-ı Hakk'ın zâtî isimleri olduğu gibi, fiilî isimleri de vardır." İzah eder misiniz?
-
"Kudret-i ezeliyenin, kâinattaki mevcudatın nevilerine, fertlerine olan nispet ve taallûkundan husule gelir." cümlesini "nisbet" ile izah eder misiniz?
-
Besmelenin "abdin kesbine ve işine yardım edici bir ruh" olmasını izah eder misiniz?
-
Allah'ın isimleri; Celal, Cemal ve Kemal olarak üçe mi ayrılıyor, yoksa Celalî ve Cemalî olarak ikiye mi ayrılıyor?
-
"Havf ve reca gibi pek çok füruat" ifadesine göre “havf ve reca” muvazenemiz nasıl olmalı?
-
"Cenab-ı Hakk’ın ismi, zat-ı akdesine ayn olduğu cihetle lâfza-i celal, sıfat-ı ayniyeye işarettir." İzah eder misiniz?
-
" اَلرَّحِيمِ de fiilî olan sıfat-ı gayriyeye imadır." İzah eder misiniz?
-
"اَلرَّحْمٰنِ dahi, ne ayn ne gayr olan sıfat-ı seb’aya remizdir. Zira Rahman 'Rezzak' manasınadır. Rızık, bekaya sebeptir. Beka, tekerrür-ü vücuttan ibarettir..." İzah eder misiniz?
-
"Rahmân büyük nimetlere, Rahîm küçük nimetlere delâlet ettikleri cihetle, Rahîm’in, Rahmân’dan sonra zikri, yukarıdan aşağıya inmek mânâsına..." İzah eder misiniz?
-
"Gizli ve küçük nimetleri insanlara göstermek ve insanları onların vücuduna ikaz etmek, daha lâyık ve daha lâzımdır. Bu itibarla, şu meselemizde tedellî değil, terakki vardır." İzah eder misiniz?
-
"Mebde ve me’haz itibarıyla “rikkatü’l-kalb” mânâsını ifade eden bu iki sıfatın Cenâb-ı Hak hakkında kullanılması caiz değildir..." Sual ve cevabı izah eder misiniz?
-
"اَلْحَمْدُ ِللّٰهِ cümlesi, herbiri niam-ı esasiyeden birine işaret olmak üzere, Kur’ân’ın dört sûresinde tekerrür etmiştir." İzah eder misiniz?
-
"İnsanların hilkatindeki hikmet ve gaye, وَماَخَلَقْتُ الْجِنَّ وَاْلاِنْسَ اِلاَّ لِيَعْبُدُونِ ferman-ı celilince, ibadettir. Hamd ise, ibadetin icmali bir sureti..." İzah eder misiniz?
-
"Hamdin en meşhur mânâsı, sıfât-ı kemâliyeyi izhar etmektir." İzah eder misiniz?
-
"Esmâ-i hüsnâdan her birisinin tecellîgâhı olan her bir âlemden bir örnek, bir nümune, insanın cevherinde vedîa bırakmıştır." İzah eder misiniz; esmâ-i hüsnâya ayinelik nasıl olur?
-
"O vakit insan, ruhuyla, cismiyle âlem-i şehadet ve âlem-i gayba bir hülâsa olur ve her iki âleme tecellî eden, insana da tecellî eder." Bu cümlenin izahını yapar mısınız?
-
"ل burada ihtisas içindir. Hamdin Zât-ı Akdes'e has ve münhasır olduğunu ifade eder. Bu ل ’ın mütealliki olan ihtisas hazf olduktan sonra ona intikal etmiştir.." İzah eder misiniz; bu hangi “Lam”dır?
-
"Müşahhas olan bir şeyin umumî bir mefhumla mülâhaza edildiğine binaen, Zât-ı Akdes de müşahhas olduğu halde, Vâcibü’l-Vücud mefhumuyla tasavvur edilebilir." İzah eder misiniz?
-
"Cenab-ı Hak, her şey için bir nokta-i kemal tayin etmiştir ve o noktayı elde etmek için o şeye bir meyil vermiştir. Her şey, o nokta-i kemale doğru hareket etmek üzere,.." İzah eder misiniz?
-
"اَلْعَالَمِينَ Bu kelimenin sonundaki يِنَ yalnız i’rab alâmetidir, عِشْرِينَ، ثَلاَثِينَ gibi. Veya cem’ alâmetidir; çünkü âlemin ihtiva ettiği cüzlerin her birisi bir âlemdir." İzah eder misiniz?
-
"Âlemin ihtiva ettiği uzuvların birer âkıl, birer mütekellim suretinde tasavvur edilmesi, belâgatin en makbul bir prensibidir..." İzah eder misiniz?
-
"Terbiyenin iki esası vardır. 'Rezzak' mânâsına olan اَلرَّحْمٰنِ birinci esasa, 'Gaffar' mânâsını ifade eden اَلرَّحِيمِ de ikinci esasa işaretleri için birbiriyle bağlanmış." İzah eder misiniz?
-
"Rahmetin rahmet olması ve nimetin nimet olması, ancak ve ancak haşir ve saadet-i ebediyeye bağlıdır..." İzah eder misiniz?
-
"Şu âlemin, insanlarca, hakir ve hasis sayılan bazı şeylerine kudret-i Ezeliyenin bizzat mübaşereti azamet-i İlâhiyeye münasip görülmediğinden,.." İzah eder misiniz?
-
"Kezalik yevm, sene, ömr-i beşer ve ömr-i dünya içinde tayin edilen manevi millerden birisi devrini tamam ettiğinde, ötekilerin de devirlerini ikmal edeceklerine hükmedilir." İzah eder misiniz?
-
"Ve keza, bir gün veya bir sene zarfında vukua gelen küçük küçük kıyametleri, haşirleri gören bir adam, saadet-i ebediyenin, insanlara ihsan edileceğine şüphe edemez." İzah eder misiniz?
-
"Daire-i esbabda iken tabiatıyla, vehmiyle, hayaliyle daire-i itikata bakmak ve keza daire-i itikatta iken, ruhuyla, imanıyla daire-i esbaba bakmak..." İzah eder misiniz?
-
"ِيَّاكَ نَعْبُدُ'daki ك zamirinde iki nükte vardır. Birincisi: Mâkablinde zikredilen sıfât-ı kemâliyenin ك zamirinde müstetir ve mutazammın olduğuna işarettir..." İzah eder misiniz?
-
"İyya" ne demektir, "ke" ne demektir; Arapça manalarını ayrı ayrı verir misiniz? Ayrıca "ke"nin oradaki paragrafla bağlantısı nedir?
-
"Elfaz okunurken manalarını düşünmek, belagat mezhebinde vacip olduğuna işarettir." Belagat mezhebinin konuyla münasebeti nedir?
-
Fatiha'daki "na’budu", ifadesinde kastedilen cemaatler hangileridir?
-
"Şeriat-ı fıtriye-i kübrâya tabi olarak hayret ve muhabbetle kudret ve azametin arşı altında sâcid ve âbid olmuş olur." İzah eder misiniz?
-
"Zamir-i hitap da ibadetin sebep ve illetine işarettir. Çünkü hitaba incirar eden, geçen sıfatla muttasıf olan Zât, elbette ibadete müstehaktır." İzah eder misiniz?
-
"اِيَّاكَ kelimesinin tekrarlanmasındaki hikmetin; hitap ve huzurdaki lezzetin arttırılmasına; ayân makamının burhan makamından daha yüksek olduğuna;.." İzah eder misiniz?
-
"Çünkü iane ve tevfik, ibadete mukaddemedir." cümlesini izah eder misiniz? İane ve ibadet arasında nasıl bir münasebet vardır?
-
"Esbabı tamamen ihmal ve terk etmek iyi değildir... Daire-i esbabda iken tevekkül etmek, bir nevi tembellik ve atalettir." Ne demektir?
-
"İstenilen şeylerin ayrı ayrı ve müteaddit olması اِهْدِنَا mânâsının da ayrı ayrı ve müteaddit olmasını icap eder. Sanki اِهْدِنَا dört masdardan müştakdır..." Devamıyla izah eder misiniz?
-
"Duygular, âfâkî ve hâricî deliller, enfüsî ve dahilî burhanlar, peygamberlerin irsaliyle, kitapların inzali gibi vasıtalar itibarıyla da hidayetin mânâsı taaddüt eder." İzah eder misiniz?
-
"En büyük hidayet, hicabın kaldırılmasıyla hakkı hak, bâtılı bâtıl göstermektir." İzah eder misiniz?
-
Üstad İşaratü'l-İ'caz'da iffet, hikmet ve şecaatten adalet doğduğunu söylüyor. Aynısını Eflatun da söylüyor. Bu bir tevafuk mu?
-
"Tagayyür, inkılâp ve felâketlere mâruz ve muhtaç şu insan bedeninde iskân edilen ruhun yaşayabilmesi için üç kuvvet ihdas edilmiştir." İzah eder misiniz?
-
İnsandaki duygulara fıtrî sınır konmamış. Duygular yaratılıştan sabit ve istikrarlı durumda ve irademizin tefrit, ifrat ve vasat olmasında rolü var. Nasıl birinin aklı benim aklımdan üstün olabilir?
-
İnsanın fıtratındaki latifelere sınır konulmamış. İnsan bir latifeyi vasat yolda kullanınca mı Allah'ın bir ismi insan üzerinde tecelli ediyor?
-
İnsanın had altına alınmamış üç kuvvesi hangisidir; bunların ifrat, tefrit ve vasat mertebeleri nelerdir?
-
Din ile alakalı işlerde ifrat, tefrit ve vasat nasıl olur?
-
"Kuvve-i şeheviyenin yemek, içmek, uyumak ve konuşmak gibi füruatında da bu üç mertebe mevcuttur." Kuvve-i gadabiyenin furuatı belirtilmemiş, bunlar nelerdir?
-
"Kuvve-i gadabiyenin tefrit mertebesi, cebanettir ki korkulmayan şeylerden bile korkar. İfrat mertebesi tehevvürdür ki, ne maddî ve ne mânevî hiçbir şeyden korkmaz." İzah eder misiniz?
-
"Fiillerin bidayetini irade-i cüz'iyeye, nihayetini irade-i külliyeye veriyor." Fiil başlangıcının "O dilemedikçe siz dileyemezsiniz." mealindeki ayet ile tevfiki nasıldır?
-
"İtikadda da ta’til ifrattır, teşbih tefrittir, tevhid vasattır." İzah eder misiniz?
-
"Terbiyenin kemali, nimetlerin tevali ve teakubu ile olur... Enbiya, şüheda, suleha, ulema rahmettirler. Çünkü nimet-i kâmile, ancak dindir." Allah'tan istenen istiane devrin imamları olabilir mi?
-
"İrade edilen 'enbiya, şüheda, suleha, ulema' rahmettirler." Üstad sıddık yerine ulema koymuş gibi, ne dersiniz?
-
"طَرِيقْ veya سَبِيلْ kelimelerine صِرَاطْ kelimesinin tercihi" ve farkları hakkında bilgi verir misiniz?
-
"Mesleklerinin etrafı mahdut ve işlek bir cadde olduğuna ve o caddeye girenlerin bir daha çıkmamalarına işarettir." İrtidat ile izah eder misiniz?
-
"Peygamberlerin meslekleri birbirine uymadığı gibi, ibadetleri de birbirine muhaliftir." Meslekten maksat nedir; peygamberlerin geliş gayesi aynı değil mi?
-
"Korkunç bir şeyi gören adam, korku ve hayret içinde kalır, sonra firar etmeye meyleder. Âciz olduğu takdirde tevekkül eder, sonra tesellî yollarını arar." İzah eder misiniz?
-
"Cenab-ı Hak Ganiyy-i Mutlaktır. Âlemde bu kadar dalâletleri ve pek çirkin fena şeylerin yaratılışında ne hikmet vardır?" Burada 'Ganiyy-i Mutlak' yerine 'Hakîm-i Mutlak' olması gerekmez miydi?
-
"Şerler, kubuhlar, noksanlar ise hüsünlerin, hayırların, kemallerin arasında görülmeyecek kadar dağınık..." Şer ve çirkinlik, hayır ve güzelliğin yanlış kullanılmasından mı çıkar?
-
Çirkinlik ve şerre "hakaik-i sabite" deyip, güzellik ve hayra da "hakaik-i nisbiye" diyebilir miyiz?
-
"Kâinattaki nizam, ancak hakaik-i nisbiyeden doğmuştur." ne demektir, misal verir misiniz?
-
"Hakaik-i nisbiyeden kâinatın envaına bir vücud-u vahid in'ikas etmiştir." İzah eder misiniz?
-
"Hatta bir zatın hakaik-i hakikiyesi yedi ise, hakaik-i nisbiyesi yedi yüzdür." Ne demektir?
-
"Şerr-i kalil için hayr-ı kesir terk edilmez. Terk edilirse, şerr-i kesir olur; zekât ve cihadda olduğu gibi." Zekâtın misal verilmesi ile izah eder misiniz?
-
"Her şey zıtlarıyla bilinir." kaidesince; hasta olunca Allah'ın Şâfî isminin tecellisini anlıyoruz. Hastalıktan kriz geçirircesine, duçar kalınmayıp, büyük sıkıntılar çekilmese olmaz mı?
-
"Üçüncü fırkanın sıfatını ve ikinci fırkanın sıfatına terettüp eden âkıbetini ve birinci fırkanın ünvan-ı sıfatını aynen zikretmekte ne gibi bir hikmet vardır?" Sual ve cevabı izah eder misiniz?
-
"Zulüm ve fıskta hasis ve hayırsız bir lezzet görüldüğünden, onlardan nefis teneffür etmez." Zalim biri, vicdanlı olabilir mi?
-
Fatiha suresinde "Veleddallin" içerisinde hangi dalalet güruhu var? Kader bahsinde Mutezilelerin dalalete saptıkları söyleniyor. Onlarda mı bu güruh içerisinde, değilse farkı ne?
-
"Vehim ve hevâ-yı nefsin akıl ve vicdanlarına galebesiyle, bâtıl bir itikada tâbi olarak nifaka düşen bir kısım Nasârâdır." İzah eder misiniz? "Bir kısım" denilmesi doğru mu?
-
"Acaba, hiçbir cihetten hiçbir teselli çaresini bulamayan o zavallı şahıs, mebde ile meadi, Sâni ile haşri itikad etmezse, onun o vaziyetinde cehennem daha serin olmaz mı?" İzah eder misiniz?