"Hasta evvela kendine bakmalı; sonra hastalara bakabilir." Hasta doktor, hastalara bakamaz mı? Bu cümleden maksat nedir?

Değerli Kardeşimiz;

"Aciptir ki, o vakit ben Dârü'l-Hikmeti'l-İslâmiye âzâsı idim. Güya ehl-i İslamın yaralarını tedaviye çalışan bir hekim idim. Hâlbuki en ziyade hasta bendim. Hasta evvela kendine bakmalı; sonra hastalara bakabilir. İşte, Hazret-i Şeyh bana der ki: 'Sen kendin hastasın. Kendine bir tabip ara.'" (Mektubat, Yirmi Sekizinci Mektup, Üçüncü Mesele.)

“Ele verir öğüdü, kendi keser söğüdü.”
“Ele verir talkını, kendi yutar salkımı.”

Bu atasözleri de bunun bir izahı gibidir. Yani başkalarına verdiği nasihati kendisi tutmaz, üstelik de tam tersini yapar. Bu gibi insanların nasihati kimseye tesir etmez.

Üstad'ın ifadesiyle; "Nefsini ıslah etmeyen başkasını ıslah edemez."

Kötürüm adam başkasının imdadına koşamadığı, kör adam başkasına yol gösteremediği gibi, ilimden mahrum olan ve nefsini ıslah etmeyen kişi de başkalarına bir şey öğretemez. Kibirliden tevazu dersi alınmaz. İffetsizin ahlak dersi dinlenilmez. Merhametsizin şefkatten söz etmeye hakkı yoktur.

Nefsin ıslah olması, onun salih amellere yönelmesi demektir. Islah olan bir nefis yalnız güzel ve faydalı işlere talip olur; günah ve isyandan nefret eder ve bütün gücüyle uzak durur. Salih amel, kuvvetli bir imandan doğar.

Namaz kılmayan, oruç tutmayan ve diğer farzları yerine getirmeyen bir kişi, salih amelden uzak kalmış demektir. Böyle birisinin başkalarının ıslahına vesile olması düşünülemez. Namaz kılmayan birisinin namazın faziletlerine dair sözleri dinleyene tesir etmez, kalbe ve ruha inmez.

Ama kişi bildikleri ile amel eder, lisanıhâliyle hüsnümisal olur, sonra da insanlara anlatırsa, o zaman nasihat çok tesirli olur. Mesela, sigara içen bir doktor hastaya "Sigara içme." dese, sözü tesir etmez. Sigarayı önce doktorun bırakması lazım ki, sözü tesir etsin.

Üstad'ımız da "Âlem-i İslam’a hekim olacaksam, önce kendi manevi yaralarımı ve kalbî hastalıklarımı tedavi etmekle başlamalıyım." diyor. Bu hastalıklarımı tedavi etmeden âlem-i İslam’a hekim olmam tesirli olmaz, demek istiyor.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü