"Hayvan ve nebat nevilerinde üç yüz binden ziyade haşir ve neşir ve kıyamet-i neviyeyi her baharda müşahede ediyor." Üç yüz bin midir? Bunlardaki "kıyamet-i neviye" ne demektir?
Değerli Kardeşimiz;
İlmî araştırmalarda, hem hayvan hem de bitki nevilerinin sayılarında her geçen gün artış kaydedilmektedir. Üstadımızın zamanında üç yüz binden ziyade olan bu sayılar şimdi çok daha yükselmiş ve sadece hayvanların yaklaşık üç milyon türü olduğu tespit edilmiştir. Bu rakam da kesin ve sabit değildir, yeni araştırmalarla her an değişebilir ve artabilir. Burada mühim olan rakamlar değil, bu nevilerdeki canlıların belli bir dönem vazife yaptıktan sonra tamamen ortadan kalkmaları ve yerlerine yeni canlıların yaratılmalarıdır. Böylece önceki nevilerin bütün fertleri bir nevi kıyametle ortadan kaybolmuşlar ve yerlerine yeni canlılar vazife başına geçmişlerdir.
Rakamlardaki ihtilafın esasa taalluk etmediği konusu, başka bir çalışmamızda “Mana-yı harfî kasdi hükümlere mahkûm-u aleyh olamaz.” kaidesi açıklanırken işlenmişti. Konuyla yakın alakası olduğundan, söz konusu yazıyı aynen takdim ediyoruz:
Tefsirlerdeki Fennî Bilgiler
Önceki asırlarda yazılan bazı tefsirlerde, o günün ilim anlayışına göre verilmiş bazı bilgiler günümüzde ulaşılan noktaya ters düşebilir. Bu gayet normaldir. Bazı kesimler bunu bahane ederek tefsirlere itiraz etmek istiyorlar. Üstad Hazretlerinin ehemmiyetle nazara verdiği şu kaide bu kesimlere verilecek en güzel cevaptır:
"Kavaid-i mukarreredendir ki: Mana-yı harfî, kasdî hükümlere mahkûm-u aleyh olamaz. Ve o mana-yı harfînin inceliklerine tedkikat yapılamaz. Fakat mana-yı ismî, sadık, kâzib her hükme mahal olur."(1)
Mesela, Güneş dünyamızdan bir milyon üç yüz bin kat büyük olduğu halde, bir insan dese ki; “Dünyamızdan dokuz yüz bin kat büyük olan Güneş'i bize lamba yapan Rabbimize ne kadar şükretsek azdır.”
Onun bu konuşmasında geçen “dokuz yüz bin” rakamı yanlış da olsa, verdiği ders tam yerindedir, kendisine itiraz edilmez. Çünkü o, Güneş'ten “mana-yı harfiyle” yani Allah namına ve onun bize bir ihsanı olması cihetiyle söz etmiştir.
Buna karşı birisi kalkıp diyemez ki, “Bizim bu konuda şükür etmemiz gerekmez, çünkü güneş dünyadan dokuz yüz bin kat değil, bir milyon üç yüz bin kat büyüktür.”
Ama ilmî bir kongrede, bir astronomi âlimi kalkıp Güneş'in Dünya'dan “bir milyon yüz bin kat büyük olduğunu” söylese hemen itiraza uğrar. Çünkü onun Güneş'ten söz etmesi “mana-yı ismiyle”dir, yani bizzat Güneş'in mahiyetini açıklamaya yöneliktir. Verdiği rakam doğru değilse itiraza uğrar.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü