"Hem de benden daha divane zabtiye nâzırıdır. Zîrâ benden daha hadîddir." İzah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

"Dördüncüsü: Asabî adam, hususan benim gibi sinirli bir kimsenin telaş ve hiddet etmesi zarurîdir. Bâhusus bir fikr-i âliyi (Yani hürriyet-i şeriyyeyi) on beş sene zihninde taşıyan ve bilfiil karîb olduğu zaman, (yâni bir inkılâb-ı azîm ile) kendini muhâtarada ve mehlekede görse ve temaşasından mahrûm kalsa, nasıl telaş ve hiddet etmesin? Hem de benden daha divane zabtiye nâzırıdır. Zîrâ benden daha hadîddir. Hem de bu cinnet-i muvakkataya müptela olmayan binde birdir."(1)

Üstadımız Doğu Anadolu’dan İstanbul’a teşrif ettiğinde, bazı davranışları ve kılık kıyafeti İstanbul’un ahvaline uygun gelmediği için, bazıları tarafından tuhaf karşılanmış ve iş tımarhaneye kadar uzamıştır. Zaten bu ifadelerde doktor ile Üstad'ın arasında geçen bir diyalogdur.

Burada zamanın ve ahvalin herkesi gerdiğini, eğer sertlik ve gerginlik divaneliğe ve deliliğe sebep gösterilse, o zaman benden daha divane birisini ihbar edeyim manasında Emniyet Müdür olan Zaptiye Nazırının sertliğini ve gerginliğini anlatıyor. Bu sıkıntılı ve inkıbaz halde, binde doksan dokuz kişi bu geçici hiddete müptela olmuştur. Eğer bu geçici hiddet tımarhaneyi gerektiriyorsa, o zaman buraya herkesin gelmesi ve yatması gerekmez mi, diye doktora cevap veriyor.

Burada ise agresif ve sinirli oluşunun gerekçelerini izah ediyor. On beş yıl özlemini çektiği ve kurduğu meşrutiyet düşüncesinin oluşumunu temaşadan mahrum bırakılması Üstadı hiddetlendiriyor.

31 Mart Vakası ve o dönemde yaşanan kargaşada çok insan haksızlığa ve zulme uğratılıyor ki, Üstadımız da benzer bir durum ile karşı karşıyadır.

(1) bk. Asar-ı bediyye, Divan-ı Harb-i Örfî, s. 511.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü