İhlas suresinin iki ayetinin tefsiri ve Otuz İkinci Söz İkinci Mevkıf ile münasebeti hususunda bilgi verir misiniz?
Değerli Kardeşimiz;
İhlas suresi 1. ve 2. ayetlerinin mealleri şöyledir:
De ki: "O, Allah’tır, bir tektir. Allah Samed’dir. (Her şey ona muhtaçtır; o, hiçbir şeye muhtaç değildir)".
Ehad ismi Allah’ın zatında şeriki olmadığını ifade eder. Yani varlığı vacib, ezelî ve ebedî olan ancak Allah’tır. Zatında şeriki olması muhaldir. Ondan başka her şeyin varlığı mümkün grubuna girer. Mümkün, olması da olmaması da eşit olan, ancak Vacibin tercihiyle varlık sahasına çıkabilen demektir. Bütün mahlukat bu sınıfa girer.
Her mümkün hadistir ve fanidir, yani sonradan yaratılmıştır ve ölümü tadacaktır; ezelî var olan ancak Allah’tır, hiçbir mümkün ezelî değildir. Keza ebedî olan da ancak Allah’tır, hiçbir mümkün ebedî değildir.
Bu vesileyle Vahid ismi üzerinde de kısaca duralım. Bu isim sonsuz, mutlak ve muhit sıfatların ancak Allah’ın olduğunu ifade eder. Yani bu sıfatlarda şerik düşünülemez. Bunlardan mesela kudret sıfatını ele alalım. Bu sıfat sonsuzdur, şerike yer bırakmaz. Şerik tevehhüm edilse ve ona da bir kudret verilse bu kudret sonsuz olamayacağından ancak mahluk kudreti olur. Zira sonsuz kudret ancak bir Zat'ta bulunur.
Kısaca ifade edecek olursak, Ehad ismi, "vacib vücud, kıdem, beka" gibi zatî sıfatlarında şeriki olmayan, Vahid ise “ilim, kudret, irade” gibi sonsuz ve mutlak sıfatlarında şeriki olmayan demektir.
Üstad Hazretlerinin vahidiyet ve ehadiyet konusundaki bir açıklamasını aşağıda takdim ediyoruz:
"…Rahmân-ı Zülcemâlin geniş rahmeti dahi, ziya gibi umum eşyayı ihâtası o Rahmân’ın vâhidiyetini ve hiçbir cihette şeriki bulunmadığını gösterdiği gibi her şeyde, hususan her bir zihayatta ve bilhassa insanda, o cemiyetli rahmetin perdesi altında o Rahmân’ın ekser isimlerinin ışıkları ve bir nevi cilve-i zâtiyesi bulunarak, her ferde, bütün kâinata baktıracak ve münasebettarlık verecek bir cemiyet-i hayatiye vermesi dahi o Rahmân’ın ehadiyetini ve her şeyin yanında hazır ve her şeyin her şeyini yapan O olduğunu ispat eder." (Şuâlar, Yedinci Şua.)
Bu ayetlerin konumuzla ilgisine gelince, bu dersin konusu Allah’ın varlığını ve birliğini izah ve ispat olduğundan söz konusu ayet-i kerimelerle yakın ilgisi vardır.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
