İlm-i usul ne demektir; "müstağniyetün anha" ve "mümteniatün bizzat" tabirlerinin izahını yapar mısınız?

Değerli Kardeşimiz;

Lügat manasıyla ilm-i usul, “Bir işin ve bir araştırmanın nasıl yapılacağının metotlarını gösteren, delillerden hüküm çıkarmayı öğreten ilim” şeklinde tarif ediliyor. Ancak, dinî eserlerde ilm-i usul terkibi bazen ilm-i usulü’d-din manasında ve onun kısaltılmış şekli olarak kullanılmaktadır.

Usul-üd-Din, ilm-i kelam demektir ve Allah’ın, zatını, sıfatlarını, varlığını ve birliğini aklî deliller ile ispat etmeyi konu alan bir ilim dalıdır.

Diğer iki kelamın manaları dersin devamında şöylece nazara veriliyor:

"Hem şerikler müstağniyetün anha ve mümteniatün bizzat, yani hiç onlara ihtiyaç olmadığı gibi vücutları muhal oldukları halde, onları dava etmek sırf tahakkümîdir. Yani aklen, mantıken, fikren o davayı ettirecek bir sebep olmadığı için, manasız sözler hükmündedir; ilm-i usulce 'tahakkümî' tabir edilir. Yani, manasız dava-yı mücerrettir." (Sözler, Otuz İkinci Söz, İkinci Mevkıf)

“Müstağniyetün anha" şeriklere hiç ihtiyaç olmadığı, "mümteniatün bizzat" ise şeriklerin varlığının zatında muhal olduğu manasına geliyor.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü