"İnkılâptan on altı sene evvel, Mardin cihetlerinde, beni hakka irşad eden bir zâta rast geldim. Siyasetteki muktesit mesleği bana gösterdi..." İzah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

“Siyasetteki muktesit meslek”, ifrat ve tefriti reddederek, “muktesit meslek” tabiriyle ortaya koyduğu “vasat” yol, “sırat-ı müstakim”in ihtiyar edildiği bir tarzdır.

Kısaca “siyasetteki muktesit meslek” siyasette mutedil bir yol takip etmek anlamına geliyor. Malum siyasete tamamen ilgisiz kalmak tefrit, siyaseti tek yol görüp yıkıcı tenkit etmek de ifrat bir tutumdur. Ortası ise müspet ve yapıcı anlamda siyasete yol göstermektir.

Esasında bu, sadece siyaseti değil, beşerî hayatın bütün tabakalarını kuşatan külli ve umumi bir prensiptir.

Sırat-ı müstakim; şecaat, iffet, hikmetin karışımından hâsıl olan adalete işarettir. Bunun en mükemmel tatbikatı da bizzat Resûl-i Ekrem Efendimiz (a.s.m)'in hayatında müşahede edilmiştir. O (a.s.m), her hareketinde itidal ve istikamet üzerine gitmiş, zulüm ve zulümat olan ifrat ve tefritten içtinap etmiştir.

Bu tutum siyasette de takip edilmelidir.

"İnkılâptan on altı sene evvel (1892) Mardin cihetlerinde beni hakka irşad eden bir zata rast geldim. Siyasetteki muktesid mesleği bana gösterdi. Hem o vakitte Kemal'in 'Rüya'sıyla uyandım.” (1)

Tanzimat edebiyatçıları bazı özlemlerini rüyada görür ve yazarlardı. Ziya Paşa’nın Rüya’sı, Ethem Pertev Paşa’nın Habnamesi gibi Namık Kemal’in Rüya’sı da özledikleri ortamın sanki rüyada görülmüşüdür. Freud bu tür rüyalara "gündüz düşü" der. Sanatçıların eserlerini de gündüz düşü olarak yorumlar.

Namık Kemal "Rüya" isimli eserinde, istikbal sabahına oranla mazinin uyku olduğunu ifade ettikten sonra, Boğaziçi’nde bir gece üzüntüsünü tasvir ediyor. Tabiatın ve ruhunun garip ve acı hüznünü süslü, fazla samimi bir dille anlatıyor. Rüyada eşsiz bir güzel hürriyetin timsal-i semavisi, cemaate sözünü daha iyi duyurabilmek için yüksekçe bir kayanın üstüne çıkarak, ateşten bir heyecan kesilip şunları söyler:

"Ey gaflet uykusuna dalanlar, gözlerinizi mahşer sabahında mı açacaksınız? Boynunuzdaki esaret zincirini ne vakit çözeceksiniz? Hakikatleri niçin görmüyorsunuz? Fikirlerinizi uyandırmak için ihtiyar ettiğiniz fedakârlık çarşaflarınızı yıkatmak için sarfettiğiniz paraya tekabül etmez. Siz karnınızı doyurmak için evladınızı aç bırakmaya tevekkül namı veriyorsunuz."

"Hakikatleri niçin görmüyorsunuz? Menfaatleri düşünüyorsunuz. Yüzünüzü okşayan temiz elleri ısırmak, başınıza pençe vuran murdar ayakları yalamak kendisince melekat-ı rasihadan olmuş. Hapisten korkuyorsunuz, doğruyu söylemiyorsunuz. Gölgenizden bile çekiniyorsunuz. Ne vakit uyanacaksınız? Yarın ne olacağını bilemezsiniz. Hal maziye uygun olmadığı gibi istikbal de hale muvafık olmayacaktır. Maziye değil atiye bakınız. Hazırlanın mazide aradığınız nedir? Kaybettiğiniz ömrü mü nasıl taharri edeceksiniz?"(2)

Namık Kemal vatanın bu feyizli geleceğine baktıkça hayretinden, sevincinden kendinden geçer gibi olur ve uyanır. Bu rüyayı ömrünün safa sermayesi sayar.

Bu "Rüya" isimli eseri okuyan Bediüzzaman oradaki ikazlar doğrultusunda kendini uyanmış olarak telakki eder. Hakikatleri görmek konusunda kendini gaflette telakki etmiştir, bu eser onu uyandırmıştır. Mardin’de gördüğü zatın siyasetteki muktesid mesleği ile "Rüya" onun ikazına neden olmuştur.

Dipnotlar:

(1) bk. Münazarat.
(2) bk. Namık Kemal’in Rüyası, Matbaa-i İctihad, 1908.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü