"'İslamiyet tehlikededir, yangın var!' diye her taifeyi korkuttu." cümlesini izah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

"Öyle de sahabe ve tabiînin başına gelen fitne dahi, çekirdekler hükmündeki muhtelif ayrı ayrı istidatları tahrik edip kamçıladı. 'İslâmiyet tehlikededir, yangın var!' diye her taifeyi korkuttu, İslâmiyetin hıfzına koşturdu."

"Her biri, kendi istidadına göre, câmia-i İslâmiyetin kesretli ve muhtelif vazifelerinden bir vazifeyi omuzuna aldı, kemal-i ciddiyetle çalıştı. Bir kısmı hadislerin muhafazasına, bir kısmı şeriatın muhafazasına, bir kısmı hakaik-ı imaniyenin muhafazasına, bir kısmı Kur'ân'ın muhafazasına çalıştı ve hâkezâ... Her bir taife bir hizmete girdi. Vezâif-i İslâmiyette hummâlı bir surette sa'y ettiler. Muhtelif renklerde çok çiçekler açıldı. Pek geniş olan âlem-i İslâmiyetin aktârına, o fırtına ile tohumlar atıldı, yarı yeri gülistana çevirdi."(1)

İslam toprakları genişleyip farklı medeniyet ve kavimleri içine almaya başlayınca, Asr-ı saadetteki safiyet ve Kur'an’a olan teveccüh azalmaya başladı. Yunanca'dan tercüme edilen felsefenin de tesiri ile itikad ve inanç sorgulanmaya ve eski örf ve âdetler tartışılmaya açıldı.

Farklı ekol ve mezhepler ortaya çıktı. Bu mezhep ve ekoller, felsefeden beslendiği ve onun usulü ve metodu ile hareket ettiklerinden, İslam âleminde fikrî ve itikadî keşmekeşi ateşlediler. Artık bu süreç İslam için ya da sahabe çizgisi için, açık bir tehdit olmaya başladı.

Bu ekol ve mezhepler, Kur'an ve sünnette sahabelerin girmediği müteşabih ifadeleri, kendi felsefî meşreplerine uygun olarak tevil edip, yeni inanç sistemleri kurmaya başladılar. Bunun ilki, Mutezile oldu. Sonra, onu takiben, birçok ekol ve mezhepler zuhur etti.

Bunlara, esaslı ve onların anlayacağı dilden karşı bir savunma ve yeni bir tarz ihtiyaç, artık kaçınılmaz hale geldi. Yeni bir ekol, yeni bir mezhep olmalıydı. Bu mezhep, kök olarak Selef-i Salihine bağlı, ama usul ve tarzda ise günün ihtiyaçlarına cevap vermesi gerekiyordu ki, Ehl-i sünnet bu ihtiyacın bir neticesi ve mahsulü olarak ortaya çıkmıştır.hl-i sünnet kendi içinde de dallara ve ekollere ayrılarak, her bir sınıf kendi sahasında muhalif fikirlere karşı mücadele vermişler. Muhaddisler hadis sahasında, kelamcılar felsefî sahada, müfessirler tefsir sahasında, tarihçiler kendi sahasında, vs...

Bütün bu ilim dallarının çıkması, bu menfi ateş ve tehlike sayesinde olmuştur ki Üstad Hazretleri bu inceliğe " 'İslâmiyet tehlikededir, yangın var!' diye her taifeyi korkuttu, İslamiyetin hıfzına koşturdu.” cümlesi ile işaret ediyor.

1) bk. Mektubat, On Dokuzuncu Mektup, Beşinci Nükteli İşaret.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü