"Selefin içtihadât-ı safiyane ve halisanesi" ne demektir, misallerle açar mısınız?

Değerli Kardeşimiz;

"Selef" kelimesi ile işaret edilen dönem sahabe, tabiin ve tebe-i tabiin dönemleridir ki, bu dönemler bizzat Peygamber Efendimiz (asm)'in manevi iklimi altında terbiye gördükleri için, hepsi ayrı bir meziyet ayrı bir kemal ayrı bir fazilet ile nam salmışlar.

Konuyu özetleyen bir hadis meali:

"İnsanların en hayırlıları benim asrımda yaşayanlardır. Sonra bunları takip edenlerdir, sonra da bunları takip edenlerdir..."(1)

Bu dönemin âlimlerinden kimisi hadis sahasında, kimisi fıkıh sahasında, kimisi de kelam sahasında tekemmül etmiş ve ümmet için sarsılmaz ve güvenilir bir icma teşkil etmişlerdir.

Dönemler Peygamber Efendimiz (asm)'in manevi ikliminden uzaklaştıkça, safiyet de ve derinlik de o nispette azalmış ve verimlilik düşmüştür. Ekseriyetle müçtehit ve mezheplerin bu üç dönemde teşekkül etmesi de bu yüzdendir. İslam’ın diğer dönemleri taklide girmiş, bu üç dönem kadar varlık ve bereket gösterememişler.

Bu üç dönemde bütün nazarlar ve dikkatler Allah’ın kitabını haricî kültürlerin ve düşüncelerin tesirinde kalmadan anlamak üzerine yoğunlaşmış ve temerküz etmiştir. Ve başmuallim olarak da Peygamber Efendimizi (asm) görmüşlerdir.

Bu yüzden onların Kur’an’dan çıkardıkları içtihatlar ve izahlar katıksız, saf ve tertemizdi. Safiyane ve halisane kelimeleri de bu manaya işaret ediyor.

1) bk. Buhari, Şehadat 9; Müslim, Fezailu's-Sahabe, 214.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü