“Kelâmı öyle ifrağ etmek ve istidad vermektir ki, pek çok fürûların tohumlarını mutazammın ve pek çok ahkâma me’haz ve pek çok maânîye ve vücuh-u muhtelifeye delâlet etmektir.” Açıklar mısınız?

Değerli Kardeşimiz;

"Dördüncü Nokta: Kelâmı öyle ifrağ etmek ve istidad vermektir ki, pek çok fürûların tohumlarını mutazammın ve pek çok ahkâma me’haz ve pek çok maânîye ve vücuh-u muhtelifeye delâlet etmektir. Güya bu istidadı tazammunla kelâmın kuvve-i nâmiyesinin kuvvetine telvih eder ve hasılatının kesretini gösterir. Sanki o fürû ve vücuhların mahşeri olan meselede cem eder, tâ ki mezaya ve mehasinini muvazenet edip herbir fer’i bir garaza sevk ve herbir vechi bir vazifeye tayin eder."(1)

Kelama öyle bir kalıp ve öyle bir kabiliyet vermeli ki, pek çok basit ve cüzi hükümlerin tohumları o kelamda bulunsun. Ehil olan İslam hukukçuları da insanların gündelik hayatında gerek duyduğu hallere, cevapları o kelamdan çıkarabilsinler.

Kelamın kalıbının geniş ve ihatalı olması, çok hükümlere ve manalara da kaynak olur. Muhtelif mesele ve sorunlara çözüm içerir.

İşte, Allah, Kur’anı öyle bir kalıp ve kabileyette göndermiş ki, insanlığın ihtiyacı olan bütün hüküm ve yasalar o kelamda vardır. Bu kelam, öyle bir kelam ki, her iklim ve örfte yaşayan insanlara kifayet edecek hükümler içinde mevcuttur.

Bu altı yüz sahifelik kelam üzerine üç yüz bin tefsir, binlerce fıkıh külliyatı, yüzlerce usul kitapları yazılmış ve halen de yazılmaktadır. Bu da onun ne kadar geniş, derin, ulvi ve kapsamlı bir kelam olduğunu ve taklidinin mümkün olmadığını aklı olana gösteriyor.

(1) bk. Muhakemat, İkinci Makale (Unsuru'l-Belagat), Dokuzuncu Mesele.

İlgili ders videosu için tıklayınız:
- Prof. Dr. Şadi Eren, Muhakemat Dersleri (33. Bölüm).

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü