Kur'ân'ın "Kitab-ı fikir" olmasını izah eder misiniz?
Değerli Kardeşimiz;
"Hem bir kitab-ı fikir..." (İşârâtü’l-İ’caz)
Bir kısım dilbilimciye göre, فِكْر kelimesi “ovmak” manasındaki فَرْك kelimesinden dönüştürülmüştür. فِكْر kelimesi “işlerin hakikatine ulaşmak için düşünmek ve araştırmak” manasındadır. Yani bir cihette hakikati ovmaktır. Arapçada çok düşünen adama da رَجُلٌ فَكِيرٌ denir. Buna göre, Kur’an’ın bir kitab-ı fikir olması şudur:
- Kur’an işlerin hakikatini beyan eder. Zahirden hakikate geçer.
- Hakikati delilleriyle ortaya koyup aklı, kalbi ve nefsi ikna eder.
- İnsanı hakikat üzerinde tefekküre davet eder.
- Düşünmeyi, akletmeyi, tedebbürü, tezekkürü ve tefekkürü nasihat eder.
- Eşyayı bir kitab-ı Samedânî, bir kaside-i Sübhânî şeklinde gösterip üzerinde fikredilmesini emreder.
- Âlemde tecelli eden esmâ-i İlahiyeyi gösterip, insanı üzerinde düşünmeye davet eder.
- Hayatın manasını, ölümün manasını, âlemin ve insanın yaratılış gayesini ve bunlar gibi hakikatleri beyan eder; insanı bu hakikatleri tefekkür etmeye davet eder.
- Kuşlardan yıldızlara, denizlerden gezegenlere, ağaçlardan güneşlere kadar, eşyayı teker teker tadat eder; üzerlerindeki tevhid mühürlerini söyler; manalarını izah eder ve insanı bu manalar üzerinde tedebbüre sevk eder.
Bütün bunlarla da bir kitab-ı fikir olur. Kur’an’ın fikir ve tefekküre verdiği önemi şununla da anlayabiliriz: Kur’an’da;
- 13 defa اَفَلاَ تَعْقِلُونَ “Hâlâ akletmez misiniz?” buyrulur.
- 1 defa اَفَلاَ تَتَفَكَّرُونَ “Hâlâ tefekkür etmez misiniz?” buyrulur.
- 3 defa اَفَلاَ يَتَدَبَّرُونَ “Hâlâ tedebbür etmezler mi?” buyrulur.
- 7 defa اَفَلاَ تَذَكَّرُونَ “Hâlâ tezekkür etmez misiniz?” buyrulur.
- 8 defa لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ “Akleden bir kavim için” buyrulur.
- 7 defa لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ “Tefekkür eden bir kavim için” buyrulur.
- 2 defa لَعَلَّكُمْ تَتَفَكَّرُونَ “Umulur ki tefekkür edersiniz” buyrulur.
- Kur’an’da فكر kökünden türeyen kelimelerin sayısı 18′dir.
- عقل kökünden türeyen kelimelerin sayısı ise 49′dur.
Yani sözün özü: Kur’an her daim tefekkürü, tezekkürü, tedebbürü vs. emreder ve bununla da bir kitab-ı fikir olur.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü