Kur'ân'ın "Bütün insanın bütün hâcât-ı mâneviyesine merci olacak çok kitapları tazammun eden tek, câmi’ bir kitab-ı mukaddes" olmasını izah eder misiniz?
Değerli Kardeşimiz;
"Hem bütün insanın bütün hâcât-ı mâneviyesine merci olacak çok kitapları tazammun eden tek, câmi’ bir kitab-ı mukaddestir." (İşârâtü’l-İ’caz)
İnsanın hâcât-ı maneviye olarak:
- İman ve akaid derslerine ihtiyacı vardır. Kur’an bir kitab-ı iman ve akaiddir.
- Fıkıh derslerine ihtiyacı vardır. Kur’an bir kitab-ı fıkıhtır.
- Tefsir derslerine ihtiyacı vardır. Kur’an bir kitab-ı tefsirdir.
- Siyer derslerine ihtiyacı vardır. Kur’an birçok hâdiseyi zikirle bir kitab-ı siyerdir.
- İnsanın zikir derslerine ihtiyacı vardır. Kur’an bir kitab-ı zikirdir.
- Kalp derslerine ihtiyacı vardır. Kur’an bir kitab-ı tasavvuftur.
Bunlar gibi, insanın hâcât-ı maneviyesine merci olacak yani manevî ihtiyaçlarını karşılayacak daha birçok derse ihtiyacı vardır ki Kur’an bütün bunları içinde cem etmektedir. Dolayısıyla Kur’an bu cihetiyle, çok kitapları tazammun eden tek, câmi’ bir kitab-ı mukaddestir.
Kur’ân mukaddes bir kitaptır. Bir kitap olmakla beraber, insanın bütün manevî ihtiyaçlarını bütün zamanlarda karşılayacak esasları kendinde cem eder.
İnsanın maddî ihtiyaçları da vardır. O, bu ihtiyaçları akıl ve tecrübesiyle karşılayabilecek bir kabiliyete sahiptir. Fakat manevî ihtiyaçlarını sadece akıl ve tecrübesiyle karşılaması mümkün değildir. İşte Kur’ân ilahî kelam olarak onun bütün manevî ihtiyaçlarına cevap verir.
Mezkûr cümleye şu mana da dâhildir:
İnsan son derece âcizdir. Dayanacağı ve tevekkül edeceği bir zata her vakit manen muhtaçtır. Kur’an’daki tevekkül ayetlerini toplasak karşımıza bir tevekkül kitabı çıkar. Kur’an bu cihetiyle bir kitab-ı tevekküldür.
Yine insan son derece fakirdir. Her vakit yokluktan ve insanlara karşı dilenci olmaktan korkar. İhtiyacını karşılayacak bir zata dayanmak ister. Kur’an ise mahlûkatın rızkının Allah’ın uhdesinde olduğunu söyler. Bu manadaki ayetleri toplasak karşımıza rızka karşı bir tevekkül kitabı çıkar. Bu kitap da insanı manevî çok yüklerden kurtarır.
Acz ve fakr gibi, insanın birçok manevî dertleri vardır. Mesela:
- Düşmanlarından emin olmak ister.
- Ecelin pençesinden kurtulmak ister.
- Sevdiklerini ademe yollamamak ister.
- Kabrin karanlığından ve kimsesizliğinden kurtulmak ister.
- Fâni hayatını baki kılmak ister.
Ve daha bunlar gibi pek çok şey ister ve pek çok şeye manen muhtaçtır. Kur’an insanın bütün hâcât-ı maneviyesine merci olacak ve bütün dertlerine derman olacak mukaddes bir kitaptır. Alakalı dersler toplansa her biri bir kitap olur. Bu cihetle de Kur’an çok kitapları tazammun eden tek, cami’ bir kitab-ı mukaddestir.
Yine insan güzel ahlaka muhtaçtır. Manen terakkisi bir cihetle bu ahlaka bağlıdır. Güzel ahlak için de birçok sıfata sahip olması gerekir. Mesela takvaya ihtiyacı vardır. Takva olmadan terakki olmaz. Kur’an takvanın manasını, çeşitlerini ve takvaya ulaşmanın yollarını insana göstermekle bir kitab-ı takvadır.
Yine insanın zühde ihtiyacı vardır. Dünya sevgisinden kurtulmaya ve dünyayı kalbinden çıkarmaya manen muhtaçtır. Kur’an zühdü tarif edip yollarını göstermekle bir kitab-ı zühttür.
İnsanın güzel ahlak sahibi olabilmesi için daha birçok evsafı taşıması gerekir ki bunlar hep insan için manevî birer ihtiyaçtır. Kur’an insanın bu gibi manevî ihtiyaçlarını da karşılamakta ve bununla çok kitapları tazammun eden tek, cami’ bir kitab-ı mukaddes olmaktadır.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
