"Küre-i arz, hareket-i seneviyesiyle, ileride mecma-ı haşir olacak bir meydanın etrafında bir daire çiziyor." cümlesini izah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

Bu gibi ifadelerden haşir meydanının birkaç şekilde olabileceği çıkarılabilir:

Birincisi; dünyanın Güneş etrafındaki hareketinden teşekkül eden dairedir.

İkincisi; güneş ve dünya, yerlerinde sabit durmadığından ve bir rivayete göre Vega yıldızına doğru hareket ettiğinden dolayı, sayısız daire meydana gelmektedir. Bu durumda karşımıza iki ihtimal daha çıkmaktadır. 1. Ya bu dairelerden sadece biri meydan-ı haşir olacak veya 2. Bu dairelerinin tümünden meydana gelen saha haşir meydanı olacaktır.

Üçüncü bir görüş ise; meydan-ı haşir, insanlığı alâkadar ettiğinden dolayı Hz. Âdem (as)'den kıyamete kadar meydana gelen dairelerden meydana gelen saha olacaktır, diye anlaşılabilir.

Dördüncü bir görüş şöyledir: Dünya nasıl ki kendi etrafında dönmesi ile bir nevi gece ve gündüz hakikatini işliyor; yevmî daireye, gece ve gündüzle alakalı sahifeleri, muamelatı devrediyor ise; merkezî olan güneşin etrafında dönmekle, kış ve baharı işlediği onunla alâkalı mahsulâtın vaziyet ve muamelatını mevsimlere döktüğü gibi; bu hareket kıyamete kadar devam etmekle kıyamette ve haşirde dünya üzerindeki asırlardan beri yaşayan insanların amel, ahval ve etvarını hasenat ve seyyiatlarını kıyamet ve haşire dökeceğini, bir nevi senevî hareketle ifade ediyor.

Yoksa ille haşrin meydanı o dairedir, orada olacaktır manasına gelmiyor. Bu misal haşir meydanının çok geniş ve muhit olacağını, bütün amellerin günün birinde oraya döküleceğini ve herkesin amellerinin hıfz ve muhafaza edileceğini ifade eden fiilî bir hâdise ve büyük bir derstir.

Cenab-ı Hak istediği yerde haşri kurar. Kâinat çok geniş ve âdeta nihayetsizdir.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü