"Maahaza, bazen bu büyük âlem o lâtifeye o kadar darlaşır ki, âlem o lâtifenin karnında bir zerre gibi olur. Ve o lâtifeyi, bütün seyahat meydanlarıyla, mütalâa ettiği kitaplarıyla o hardale dahi yutar, yerinde oturur,.." Açıklar mısınız?

Değerli Kardeşimiz;

"Ve keza hardaleden daha küçük kuvve-i hâfızasında öyle bir latîfe-i müdrike bırakılmıştır ki o hardalenin tazammun ettiği geniş âlemde, o latîfe daimî seyr ü cevelan etmekte ise de sahiline vâsıl olamaz. Maahâzâ bazen bu büyük âlem o latîfeye o kadar darlaşır ki âlem o latîfenin karnında bir zerre gibi olur. Ve o latîfeyi, bütün seyahat meydanlarıyla, mütalaa ettiği kitaplarıyla o hardale dahi yutar, yerinde oturur, karnı da ağrımaz."(1)

Burada, insan fıtratının genişliği ve fıtratta bulunan cihazların kuşatıcılığına işaret ediliyor. İnsan şu kainatın bir küçük modeli ve özeti gibidir. Bu sebeple bütün alemlerle irtibat kuracak, hatta o alemleri kuşatacak maddi ve manevi cihazları ve duyguları, Allah insana takmış. Üstad Hazretleri burada bir tanesini numune olarak bize bildiriyor.

Hardaleden daha küçük hafızada bulunan idrak duygusu, insanın şuur ve aklına işarettir. İnsan aklı, bu alemleri yutup, öbür alemleri seyredip, hatta Vacibü'l-Vücut olan yaratıcısını anlamaya çalışır bir mahiyettedir. Marifetin sınırsız mertebe ve makamları bu meseleye ışık tutar.

Peygamber Efendimiz (asm)'in terakki etmiş şuur ve aklının nazarında, şu kainat bir zerre gibi kalır. Hatta iman ile nurlanmış mübarek nazarı, ahiret alemlerini arkasında bırakıp, müteal olan alemlere yelken açmış, en sonunda mümkinatın sınırı olan kâbe kavseyne çıkmış, oralardan vacibatı seyreylemiş. Demek insan-ı kamilde bu mana var. İnsan cismen küçük; ama mahiyet ve cihazca kainattan daha büyük bir yapıdadır. İşte işaret edilen nokta burasıdır. Bu genişlik ve kuşatıcılık, potansiyel olarak her insanda vardır; lakin bunun iman ve ibadet ile inkişaf ettirilmesi gerekiyor.

(1) bk. Mesnevî-i Nuriye, Onuncu Risale.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü