"Madem Sani-i Kadir mekândan münezzehtir; elbette kudretiyle her mekânda hazır sayılır..." Devamı ile adem-i tahayyüz ve adem-i tecezzi tabirleri çerçevesinde açabilir miyiz?
Değerli Kardeşimiz;
Maddeden münezzeh olan Allah elbette mekândan da münezzehtir. Bütün mekânları ve onlardaki umum varlıkları o yaratmıştır. Kâinat sarayındaki mekânlar, insanların yaptıkları binalara ve onların içindeki odalara hiç benzemez. İnsanların evlerinde değişim olmaz, ancak yıpranma, eskime, bozulma olur. Onları da vukuu hâlinde tamir ederler.
Kâinattaki eserler ise daima değişim hâlindedir. Kâinat ağacının meyvesi olan insana bakalım. Bir insanda bir saniyede elli milyon hücre ölmekte ve bir o kadarı yeniden yaratılmaktadır. Bunların hiçbiri insan iradesiyle vuku bulmadığına göre, ilahi kudret; insanın bütün hücrelerinde daima tasarruf ediyor demektir. Kalbimiz durmadan çalışır, onun pompaladığı kanlar da yüz yirmi gün kadar yaşarlar. Buna göre kan ordusunda da mütemadiyen talim ve terhisler vardır.
Bu iki misalle iktifa ederek bütün insanlardaki sayısız hücrelerde icra edilen sonsuz faaliyetlere nazar edelim. Misalimizi bütün canlılara ve bitkiler âlemine de teşmil edelim. Sonra semaya bakalım. Güneş'te her an hidrojen gazı helyuma dönüşmekte ve böylece ortaya çıkan hararet ve ışık bizim imdadımıza gönderilmektedir.
Kısacası bütün mekânlarda ayna anda hadsiz işleri icra eden Allah; “elbette kudretiyle her mekânda hazır sayılır.”
Allah’ın kudreti ilim ve iradesiyle iş gördüğüne göre Allah, bütün sıfatlarıyla, her şeyin yanında hazırdır.
"Daire-i imkânda daha ahsen yoktur." hakikati her varlıkta açıkça görülmekte ve okunmaktadır. Bu hakikat Allah’ın kudretinde tecezzi olmadığını açıkça göstermektedir. Yani Allah her şeyi sonsuz kudretinde bir bölünme ve parçalanma olmadan son derece mükemmel yaratmaktadır. Şu var ki, bütün mahlukların evvel ve ahirleri olduğundun hiçbir şey o sonsuz kudrete tam ayine olamaz. O sonsuz kudret her varlığın mahiyetine göre tecelli eder. Güneş de o sonsuz bir kudretle yaratılmıştır, insan da. Ancak o kudret bunların her birinin o şeyin mahiyetine göre tecelli etmiştir.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
