"Şeriat-ı İslâmiye, aklî bürhanlar üzerine müessestir. Bu şeriat, ulûm-u esasiyenin hayatî noktalarını tamamıyla tazammun etmiş olan ulûm ve fünundan mülahhastır. ..." Devamıyla izah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

"Şeriat-ı İslâmiye, aklî bürhanlar üzerine müessestir. Bu şeriat, ulûm-u esasiyenin hayatî noktalarını tamamıyla tazammun etmiş olan ulûm ve fünundan mülahhastır. Evet tehzibü'r-ruh, riyazetü'l-kalp, terbiyetü'l- vicdan, tedbirü'l-ceset, tedvirü'l-menzil, siyasetü'l- medeniye, nizamatü'l-âlem, hukuk, muamelat, âdab-ı içtimaiye vesaire vesaire gibi ulûm ve fünunun ihtiva ettikleri esasatın fihristesi, şeriat-ı İslâmiyedir."(1)

"Şeriat-ı İslâmiye, aklî bürhanlar üzerine müessestir."

İslam şeriatı akli deliller üzerine kurulmuştur. Bu yüzden İslam şeriatının hiçbir meselesi ve hiçbir konusu sağlam ve selim bir akıl ile asla çelişmez.

"Bu şeriat, ulûm-u esasiyenin hayatî noktalarını tamamıyla tazammun etmiş olan ulûm ve fünundan mülahhastır."

İslam şeriatı, ilimlerin ve fenlerin temel ve hayati esaslarını içine alan bir şeriattır. Çünkü fen ilimleri dediğimiz şeyler zaten Allah’ın kainat kitabında kudreti ile yarattığı şeylerdir. Mesela fizik, kimya, biyoloji, astroloji vesaire gibi müspet ilimlerin hepsi, Allah’ın kainat kitabını inceleyip sonra not alan birer disiplinlerdir.

Bu ilimlerin kelam sıfatından gelen İslam şeriatı ile çelişmesi mümkün değildir. Tabiri yerinde ise, Allah kendi koymuş olduğu fıtri yasalara zıt ve uyumsuz bir şeriat yapmaz -haşa- yaparsa kendi ile çelişmiş olur. Bu yüzden İslam şeriatı ile fen ilimlerinin birbiri ile çelişmesi özünde mümkün değildir. Çelişiyor gibi durumlarda selim bir aklın izahı gerekiyor.

"Tehzibü'r-ruh"

Tehzib, kelime olarak ıslah etme, temizleme, fazlalığı ve kiri giderme manasındadır ki, bu terkipteki manası, ruhun nauraniyet kazanıp inkişaf ile velayet makamına çıkması anlamındadır. Yani ruhun süfli şeylerden arındırılıp yüksek ve ulvi şeylere sevk edilmesi disiplinidir ki, tasavvuf ve riyazet bu alanda en somut bir örnektir. İslam şeriatı aynı zamanda ruhları ıslah etme, temizleme, arındırma ve rehabilitasyon edici bir özelliğe de sahiptir.

"Riyazetü'l-kalp"

Riyazet, fani şeylerden nefsini çekerek kanaat içinde yaşamak ve bir hastalıktan dolayı veya nefsini terbiye maksadıyla çok yemek ve içmeyi terk ederek faydalı fikirlerle, ibadet ve ilimle meşgul olmak anlamına geliyor. Bu terkipteki manası ise, kalbin masivadan, yani Allah’tan gayrı şeylerden arındırılması ve sadece Allah’a tahsis edilmesidir. Bu da yine manevi bir disiplin ve terbiye ile mümkündür. Risale-i Nurlar ve tarikatın manevi seyrü süluk buna misal olarak gösterilebilir. İslam şeriatı aynı zamanda kalpleri inşa ve ihya eden riyazi bir disiplindir. Oruç, zekat, namaz gibi ibadetler kalbin inşa edilmesinde kullanılan en etkili araçlardır.

"Terbiyetü'l- vicdan"

Vicdanın hak bir disiplin ile terbiye edilmesi ve aslına irca edilmesidir. Vicdan, zaten doğuştan hakkın bir mizanı ve miyarıdır. Ama başka terbiye sistemleri, vicdanın bu asli ve fıtri ahvalini bozup zedeleyebilir. İşte İslam dininin ibadet ve ahlak disiplini, vicdanı aslına döndürme ve terbiye etme işlemidir. İslam şeriatı hem de İlahi bir ayar olan vicdanın kalibre edilmesi, hassasiyetinin korunması ve terbiye edilmesinde önemli bir vesiledir. Hassas cihazlar nasıl bakım ve kalibrasyon edilmezse bozulur, iş göremez hale gelir, vicdan da aynı böyle hassas bir İlahi cihazdır, İslam şeriatı bu cihazı kalibre eder.

"Tedbirü'l-ceset"

İnsanın kendi bedenini İslam istikameti üzerinde tedbir ve tasarruf etmesidir. İnsanın ikili yapısından ikincisi olan cesedin tedbir ve idare edilmesi konusunda İslam şeriatı en güzel rehber en mükemmel bir modeldir. Bedenimizin temizliği, beslenmesi, bakımı, nerede kullanılacağı nerede kullanılmayacağı gibi konularda İslam şeriatı tam ve mükemmel bir rehberdir.

"Tedvirü'l-menzil"

Menzil burada aile, mahalle, şehir, ülke, dünya şeklinde anlaşılabilir. Ve insanın bu alanlarda belli vazifeleri vardır. İslam şeriatı insanın bu menzillerde nasıl hareket edeceğini nasıl davranacağını belirler ve bize bu yolda rehber olur. Ailede iyi bir baba mahallede iyi bir komşu, şehirde iyi bir vatandaş, ülkede iyi bir teba vesaire. İslam şeriatının bütün bu menzillerde bir sözü bir tarzı vardır.

"Siyasetü'l- medeniye, Nizamatü'l-âlem"

İnsanların ve toplumların medeni seyri ve yönetilmesidir ki, siyaset bilimi buna bakar. İslam bu sahada da en mükemmel ve en kamil bir seviyededir. İnsan sosyal bir varlık olduğu gibi, aynı zamanda siyasal bir varlıktır. Öyle ise toplumsal ve siyasal hayatta nasıl hareket edilmesi gerektiğini, her insan kendi inanç ve ideolojisinden alır. İslam şeriatı bu alanda da esas ve kurallar tanzim etmiştir. Adalet, şefkat, dürüstlük, doğru ve emin olmak gibi birçok kurallar bu alanın ibadetleridir. Yalancı, hırsız, tutarsız, egoist insanların idareden uzak tutulması gerekir. Yoksa alemde ne nizam kalır ne de huzur.

"Hukuk"

İslam şeriatının bir yönü de hukuktur. Bu konu her alanı kapsadığı ve çok geniş bir yelpazeye sahip olduğu için kısa geçiyoruz.

"Muamelat"

İslam şeriatı, insanın bütün amellerini tanzim edip düzenleyen bir şeriattır. Muamelat geniş anlamıyla fıkhın ibadetler dışında kalan kısmını, dar anlamıyla daha çok mal varlığına ilişkin hükümleri ifade eden terimdir. Yani gündelik ibadetlerimizi düzenleyen ilmihalin dışında ki bütün konuları içine alan geniş bir kavramdır muamelat.

"Adab-ı içtimaiye"

Adab-ı içtimai ise, toplum ve medeni hayatın teamül ve geleneklerini tesis ve tespit eden bir ilim dalıdır. İslam şeriatı toplumsal davranışlarımızı da tanzim ediyor. İnsanlarla olan ilişkilerimizin biçemini ve özünü biz yine İslam şeriatından alıyoruz ve almak durumundayız.

"Vesaire vesaire gibi ulûm ve fünunun ihtiva ettikleri esasatın fihristesi, şeriat-ı İslâmiyedir.

Yani kısaca İslam şeriatı tuvalet adabından tut ta en geniş daire olan nizam-ı aleme kadar ve insanın bedeninden ruhuna uzanan o kadar geniş o kadar nüfuzlu o kadar kuşatıcı ki, bir alana sahip ki insan için adeta her şeyin bir fihristi bir özeti niteliğindedir.

(1) bk. İşaratü'l-İ'caz, Bakara Suresi 23. ve 24. Ayetlerin Tefsiri.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü