"Şeriat vâzı-ı esaret değildir; belki en vahşî suretten böyle tamamen hürriyete yol açacak ve geçebilecek surete indirmiştir, tâdil etmiştir." cümlesini izah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

"İşte, İslâmiyetin ahkâmı iki kısımdır:

"Birisi: Şeriat ona müessestir, bu ise hüsn-ü hakikî ve hayr-ı mahzdır.

"İkincisi: Şeriat muaddildir. Yani, gayet vahşî ve gaddar bir suretten çıkarıp, ehven-i şer ve muaddel ve tabiat-ı beşere tatbiki mümkün ve tamamen hüsn-ü hakikîye geçebilmek için zaman ve zeminden alınmış bir surete ifrağ etmiştir. Çünkü, birden tabiat-ı beşerde umumen hükümferma olan bir emri birden ref etmek, bir tabiat-ı beşeri birden kalb etmek iktiza eder. Binaenaleyh, şeriat vâzı-ı esaret değildir; belki en vahşî suretten böyle tamamen hürriyete yol açacak ve geçebilecek surete indirmiştir, tâdil etmiştir."(1)

Şeriatın insanlara uygulama açısından iki türlü hükümleri bulunuyor.

Birisi, tam hayır ve güzellikleri havi olan hükümler ki; bunlar birden kalp ve gönüllere tesis ediliyor. Zamanın akışına ve seyrine bırakılmıyor. Bu hükümler ekseri olarak iman, ibadet ve ahlaka ait hükümlerdir ki; zaten şeriatın yüzde doksan kısmını bunlar teşkil ediyor. Peygamber Efendimiz (asm)'in bir iki saatlik sohbetinden sonra iman ve ahlak bakımdan zirveye çıkan sahabelerin ahvali buna en güzel örnektir. Zekat, hac, namaz ve oruç gibi....

Bir de şeriatın insanların uygulayıp fakat aslı semavi bir kaynağa dayanmayan bazı vahşi adetlerini zamana yayarak belli bir süreç içinde kaldırdığı ve mutlak güzelliğe ve özgürlüğe götürdüğü hükümleri vardır. Evet, şeriat insanlığı vahşi ve gaddar bir durumdan alıyor, tadil ve onarım yaparak medeniyet ve hakikate peyderpey sindirerek götürüyor.

Vahşet ve gaddarlık dem ve damarlarına işlemiş insanları alıp, birden medeniyetin zirvesine koymak âdetullah açısından kolay olmuyor. Bu yüzden kölelik, cariyelik ve çok evlilik gibi İslam’ın geldiğinde hazır bulduğu toplumsal âdetleri; İslam birden değil de zamana yayarak kaldırıyor ki; bu da sosyolojik bir uygulamadır.

Bazı âdetler vardır ki bir emir ile değiştirmek mümkün değildir, bu âdet zaman ve süreç içinde peyderpey kaldırılır. İslam geldiğinde, kölelik kurumunu kucağında bir sorun olarak buldu ve bunu zamana yayarak mükemmel bir uyum ve ahenk ile kaldırdı. Bunu anlamaktan aciz bazı cahiller; İslam kölelik düzenini birden lağvetmeyip, işlerlik kazandırdı gibi hezeyanlar savurdular. Halbuki toplumsal sorunlar süreç içinde değişim ve dönüşüme tabi tutulurlar.

Amerika bir kanun ile köleliği kaldırdı ve köleler topluma entegre edilmedikleri için bu kanun karmaşa ve afallamaya sebebiyet vermiştir. Hatta çoğu köleler tekrar efendilerine avdet etmişlerdir...

(1) bk. Münazarat.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü