"Sultan Abdülhamid tarafından sûret-i ciddiyede tarassut altına aldırıldı. Birkaç kere tevkif edildi." Üstada neden bunlar yapılmış, memlekete faydası anlaşılmamış ve sürekli maaş teklif edilerek gönderilmeye çalışılmış?
Değerli Kardeşimiz;
Her dönemde olduğu gibi, o dönemin Osmanlı bürokrasisinde de hazımsız ve hasid bir takım insanlar hem Üstad Hazretlerinin şahsından hem de teklif ettiği eğitim projesinden rahatsız olmuşlar.
Bu insanların kimler olduğu hakkında isim olarak bir kaynak ve bilgi olmasa da o dönemin etkili bürokratları olduğu anlaşılıyor. Üstadımız Münazarat isimli eserinde, "Efkârı teşviş eden, hürriyet ve meşrutiyeti takdir etmeyen kimlerdir?" sorusuna karşılık şu efradını cami, ağyarını mani sınıflandırmayı yapar:
"Cevap: Cehalet ağanın, inat efendinin, garaz beyin, intikam paşanın, taklit hazretlerinin, mösyö gevezeliğin taht-ı riyasetlerinde insan milletinden menba-ı saadetimiz olan meşvereti inciten bir cemiyettir. Benî beşerde ona intisap eden, bir dirhem zararını bin lira milletin menfaatine fedâ etmeyen, hem de menfaatini ızrar-ı nâsta gören, hem de muvazenesiz, muhakemesiz mânâ veren, hem de meyl-i intikam ve garaz-ı şahsîsini feda etmediği halde mağrurane millete ruhunu feda etmek dâvâsında bulunan, hem de beylik veya tavâif-i mülûk mukaddemesi olan muhtariyet veya istibdad-ı mutlak mânâsıyla bir cumhuriyet gibi gayr-ı mâkul fikirlerde bulunan, hem de zulüm görmüş, kin bağlamış, hürriyet ve meşrutiyetin birinci ihsanı olan af ve istirahat-i umumiyeyi fikr-i intikamına yediremediğinden, herkesin âsâbına dokundurmakla, ta heyecana gelip terbiye görmekle teşeffi isteyenlerdir."(1)
Abdulhamit Han Hazretleri, her ne kadar kudretli ve dirayetli bir padişah da olsa hem İttihat ve Terakki gibi amansız bir rakip yüzünden hem de bürokrasinin hantal yapısından Üstad Hazretlerine yapılan haksızlıkları görememiş olabilir. Bu yüzden Üstad Hazretlerine yapılan bu haksızlıklar konusunda Abdulhamit Han Hazretlerini doğrudan itham etmek doğru olmaz. Yani o dönemin siyasi zorluklarını da göz önüne almakta fayda var.
Maaş meselesi, sümen altı etmenin en etkili bir yolu olduğu için, bu tarz projeler ile keyfini kaçırmak istemeyen bürokrat takım genelde bu yola başvuruyor denilebilir. Yani sus payı diyebiliriz.
(1) bk. Münazarat.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
