"Vahiy gölgesizdir, sâfidir, havassa hastır. İlham ise gölgelidir, renkler karışır, umumîdir." Ne demektir, izah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

"İkinci fark: Vahiy gölgesizdir, sâfidir, havassa hastır. İlham ise gölgelidir, renkler karışır, umumîdir. Melâike ilhamları ve insan ilhamları ve hayvanat ilhamları gibi, çeşit çeşit, hem pek çok envâlarıyla, denizlerin katreleri kadar kelimat-ı Rabbâniyenin teksirine medar bir zemin teşkil ediyor." (1)

Vahiy ile ilham arasındaki bazı farklar:

1- Vahyin lafzı da mânası da Allah’a ait olduğu için, vahiyde herhangi bir şaibe veya hata olamaz. Bu cihetle onun üstüne bir gölge, bir şaibe giremez. Tam mânası ile doğru ve haktır. İlhamın ekseriyetle mânası Allah’tandır; ama lafız ve ifade şekli kula ait olduğu için, vahyin derecesine çıkamıyor.

2- Vahiy sağlam ve taahhüd altına alınmıştır; Cebrail (as) gibi doğru ve sadık bir vasıta ile geliyor. Bu sebeple vahyin geliş tarzında herhangi bir şüphe ve endişeye mahal yoktur. Lakin ilhamda böyle bir garanti söz konusu değildir. Bu yüzden ilham, vahiy gibi insanları bağlayıcı bir delil değildir.

3- Vahye mazhar olan peygamberlerin, kabiliyet ve mizaçları, vahyi eksiksiz ve tam kabul eder. Yani vahyi aslı ile alıp, insanlara aslı ile aksettirir. Kabiliyet ve mizacın tesiri altına alıp, vahyi kendi rengine hapsetmez. İlham öyle değildir. İlhama mazhar olan evliyalar, ilhamı kendi kabiliyeti nisbetinde alırlar ve insanlara o nisbette aksettirirler.

(1) bk. Şualar, Yedinci Şua.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü