"Varı yok etmek ve yoğu var etmek en kolay, en suhuletli, belki daimî, umumî bir kanunudur." Yoktan yaratma devam ediyor mu?

Değerli Kardeşimiz;

" Evet, Kadîr-i Mutlakın iki tarzda, hem ibdâ', hem inşa suretinde icadı var. Varı yok etmek ve yoğu var etmek en kolay, en suhuletli, belki daimî, umumî bir kanunudur. Bir baharda, üç yüz bin envâ-ı zîhayat mahlûkatın şekillerini, sıfatlarını, belki zerratlarından başka bütün keyfiyat ve ahvallerini hiçten icad eden bir kudrete karşı, 'Yoğu var edemez.' diyen adam, yok olmalı!" (1)

Yukarıda geçen, "belki umumi ve daimi bir kanunudur" ifadesinden de anlaşıldığı gibi, yoktan yaratma, her an devam ediyor. Yaratılan mahlûkatın zerratı sabit olsa dahi, o zerrattan var edilen mahlûkun bütün şekil ve sıfatları yoktan var ediliyor.

Her varlık bir kez yaratılıyor ve diğer hiç bir varlığa benzemiyor. O varlığı diğerlerinden ayıran farklılıkların tümü yoktan yaratılıyor. Yeni doğan bir bebeğin, diğer insanlarla azay-ı esaside ortak tarafı olduğu gibi, onu dığerlerinden ayıran farklı hususiyetler de vardır. İşte o farklılıkların tümü yoktan yaratılıyor. Bütün mahlûkat sürekli olarak yeniden yeniye yaratıldığına ve hiçbiri diğerine benzemediğine göre, yoktan yaratma devam eden bir kanunu İlâhîdir.

“Senin yüzün, vechin o kadar küçüklüğü ile beraber geçmiş ve gelecek bütün insanların adedince kendisini onlardan ayıran ve tarif eden nişan ve alâmetleri hâvi olduğu gibi, yüzünü teşkil eden esas ve erkânında da bütün insanlar ittifaktadır.

Bütün insanlarda biri tevafuk, diğeri tehalüf olmak üzere iki cihet vardır. Tehalüf ciheti Sâniin muhtar olduğuna, tevafuk ciheti ise Sâniin Vâhid-i Ehad olduğuna delalet ederler. Bu iki cihetin bir Kasıd’ın kasdıyla, bir Muhtar’ın ihtiyarıyla, bir Mürîd’in iradesi ile, bir Alîm’in ilmiyle olmadığını tevehhüm etmek, muhalâtın en acibidir. Fesübhanallah! Yüzün o küçük sahifesinde nasıl gayr-ı mütenahî nişanlar dercedilmiştir ki, göz ile okunur da nazar ile, yani akıl ile görünmez.” (Mesnevi-i Nuriye)

 Tevafuk ciheti, hepimizin simasının aynı şekilde olması, gözümüzün, burnumuzun, kulaklarımızın diğer insanlarla aynı özellikleri taşımasıdır.

Tehalüf ciheti ise, yapılış düzeni aynı olan bu simaların,  kendilerini diğerlerinden ayıracak bir alamet-i farika taşımaları, hiçbirinin diğerlerine benzemeyişidir.

Tevafuk ciheti Allah’ın bir olduğunu gösterir, yani bütün bu simalar bir tek zatın eseridir, bir kalemden çıkmış, İlâhi takdir ile böyle plânlanmış ve O’nun kudretiyle bu şekilde yaratılmışlardır. 

Tehalüf, yani birbirinden farklı oluşları ise, Allahın iradesini gösteriyor. Yani, Allah her insanı farklı bir sima ile yaratmayı irade etmiştir. 

Kısacası, aynı  türün fertleri olarak birbirimize benzeyişimiz Allah’ın birliğini, benzemeyişimiz de O’nun  iradesini gösteriyor. Demek ki, bu tarz bir takdir ve yaratma “bir Kasıd’ın kasdıyla, bir Muhtar’ın ihtiyarıyla, bir Mürîd’in iradesi ile, bir Alîm’in ilmiyle”dir. 

“Fesübhanallah! Yüzün o küçük sahifesinde nasıl gayr-ı mütenahî nişanlar dercedilmiştir ki, göz ile okunur da nazar ile, yani akıl ile görünmez.”

Her simada gayr-i mütenahi, yani sonsuz nişanlar olduğuna dikkat çekiliyor. Görünürde nişan falan yok, ama birbirimize benzemediğimize göre, göremediğimiz nice nişanlar taşımaktayız.

Bu nişanların sonsuz olduğunu şöyle de düşünebiliriz:

Kıyamet kopmasa, Allah sonsuz insan yaratır ve hiçbiri diğerine benzemez. Şu anda hayat süren her bir insanda milyarlarca insan tohumu üretiliyor. Fakat onlardan birkaç tanesine insan olmak nasip oluyor. Bu tohumların hepsinin inkişaf etmelerine, her birinden bir insan doğmasına izin verilseydi, yine hiçbiri diğerine benzemeyecekti.

Yüz tane makale yazan bir yazar, her makalede alfabenin yirmi dokuz harfini kullanmıştır. Ancak her makale farklıdır. Kudret kalemiyle yazılan Rabbanî mektupların hepsi elementlerden yazılmışlardır, ama hiçbir mektub diğerinin aynı değildir.

(1) bk. Lem'alar, Yirmi Üçüncü Lem'a.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü