"Vehim, ebediyete ihtimal verdiğinden müphemde nefsi kandırır." Dünya hayatında bu nasıl olabilir?

Değerli Kardeşimiz;

"Yirmi sene müphem bir ömür, nihayeti muayyen bin seneye müreccahtır. Zira vehim, ebediyete ihtimal verdiğinden müphemde nefsi kandırır. Muayyende ise, yarısı geçtikten sonra, darağacına tedricen takarrüp gibidir." (Sünûhat)

Buradaki "ebediyete ihtimal" ifadesi, bildiğimiz ahiretteki ebediyet anlamında değildir. Buradaki mana, sonu belli olmayan bir hayatın ebediyeti hatırlatması ve hayatı ona göre dizayn etmeye vesile olması anlamındadır. Hadiste ifade edilen "Hiç ölmeyecek gibi dünya hayatına, yarın ölecekmiş gibi ahiret hayatına çalışmak" (bk. Münavi, Feyzü’l-Kadir, II, 12; Kenzü’l-Ummal, III, 40, h.n: 5379) manası ve dengesi kabilinden değerlendirmek lazım.

İnsanoğlu çabuk kırılır, neşesi kaçar ve üzülür. İnsanın dünya ve ahiret muvazenesini iyi kurması, gaflete dalmaması, her an ölecekmiş gibi ahiretine hazırlıklı olması için ecel gizli tutulmuştur. Ecelin gizli olması büyük bir rahmettir. Eğer her insanın ne zaman öleceği belli olsa idi, insan yarı ömrünü gaflet ve sefahette geçirir, ölümüne yakın bir zamanda tövbe edip ibadet ederdi.

Ecel gizli olduğundan ölümünün her an başına geleceğini bilen, ömrünün ebedî olmadığını anlayan insan, gününün en az "yirmi dörtten birisini, hakiki bir hayat-ı ebediyenin saadetine medar olacak bir güzel ve hoş ve rahat ve rahmet bir hizmete sarf" (bk. Sözler, 21. Söz, Birinci Makam) eder, ahiretine ciddi çalışır ve ibadetlerinde daha titiz davranır. Çünkü insanı ibadetten alıkoyan ve usandıran “tevehhüm-ü ebediyettir”, yani çok uzun yaşayacağını vehmetmesidir. Bu vehim ile şeytan; “Daha gençsin, önünde çok seneler var, daha sonra ibadet edersin.” diyerek insanı aldatabilir.

Ölümün gizli olmasının bir başka rahmet yönü ise şudur:

Eğer ecel muayyen olsa idi hiçbir insan hayatından zevk ve lezzet alamazdı. Bir saat sonra öleceğinden haberi olmayan bir insan yemeğini lezzetle yiyebiliyor. Eğer o kimse faraza bir yıl sonra öleceğini bilse idi hayat ona azap olur, hiçbir şeyden zevk ve lezzet alamazdı.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü