"Avâlim-i gaybiyenin enmuzeci olan lâtife-i Rabbâniye"yi izah eder misiniz?
Değerli Kardeşimiz;
"Cemî zerrat-ı kâinat, birer birer, zât ve sıfât ve saire vücuh ile hadsiz imkânat mabeyninde mütereddit iken, birden bire bir ciheti takip, muayyen bir sıfatla ittisaf, mahsus bir keyfiyetle tekeyyüf ederek hayret-bahşâ hikemi intaç ettiğinden, Sâniin vücub-u vücuduna şehadetle, avâlim-i gaybiyenin enmuzeci olan lâtife-i Rabbâniye içinde ilân-ı Sâni eden misbah-ı imanı ışıklandırıyorlar."(1)
İnsan bedeni elementler âleminin bir enmuzeci, yâni numunesi, misâli olduğu gibi insan kalbi ve ruhu da gaybî âlemlerin bir numunesi gibidir. Nurlarda beyan edildiği gibi, insanın ruhu âlem-i ervahtan, kalbi arştan, hafızası levh-i mahfuzdan, hayali âlem-i misâlden haber verir. Diğer birçok latifesi ve hissiyatı da gaybi âlemlerle yakından ilgilidir.
Kalp; çam kozalağını andıran bir et parçasından ibaret değildir. Kalp, imanın mahalli, esmanın tecelligâhıdır. Vicdandan gelen hissiyat ile dimağdan gelen fikirlerin depolandığı ve şekillendiği bir “latife-i Rabbaniye”dir. Kalp, bütün gaybi âlemlerile irtibatlıdır.
"Kalbin avalim-i gaybiyenin enmuzeci olması", kalbin bütün gaybi âlemler ile irtibatlı olmasına veya olma istidadına malik olmasına kinayedir. Bütün âlemleri uzun iplere benzetirsek, bütün bu iplerin ucu insanın kalbinde temerküz ediyor. Kalp âdeta bütün o gaybi âlemlerin yoğrulmasından hâsıl olan bir hamur gibidir.
İnsanın kâinata nispeti ne ise, kalbin de bedene nisbeti odur. Kalp, bütün âlemlerin küçük bir misali ve modeli hükmündedir. Bütün isim ve sıfatlar kalpte de tecelli ediyor. İşte bu tecellinin kalpte faal ve parlak olabilmesi iman ve ibadete bakıyor. Kalbin gözbebeğinde Allah’ın nuru aksediyor.
"Ben göklere ve yere sığmam, fakat mü'min kulumun kalbine sığarım."(2)
Kudsi hadisi bu manaya işaret eden veciz bir ifadedir.
Dipnotlar:
(1) bk. Mesnevi-i Nuriye, Nokta.
(2) bk. el-Aclûnî, Keşfü'l-Hafâ: 2:165; İmam-ı Gazâlî, İhyâ-u Ulûmüddîn, 3:14.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
Yorumlar
Avalim-i gaybiye terimi insanın beş zahiri duyusu ile göremediği bütün alemleri ve boyutları içine alan geniş bir terimdir. Berzah alemi, ruhlar alemi, misal alemi, arş, kürsi, cennet, cehennem, alem-i emir, levh-i mahfuz vesaire bu alemlerden bazılarıdır.
Latîfe-i Rabbaniye insanın ruh, akıl ve kalbine topluca ya da ayrı ayrı verilen bir isimdir ama ağırlıklı olarak ruha verilen bir isimdir. Ruh ise insanın temelini ve özünü oluşturur insanın bütün duygu ve cihazları ruh temeline dayanır.
Ruhun bir duygusu ve özelliği olan hayal kuvvesi alem-i misale açılan bir pencere ve alem-i misalin insanda ki karşılığıdır.
Yine ruha dayanan hafıza levh-i mahfuz aleminin insanda ki bir numunesi bir temsilcisi hükmündedir.
Ruhun kendisi hem alem-i emir hem de alem-i ervahın insanda ki bir numunesi bir temsilcisi hükmündedir.
İnsanda ki kalp Cemali Ezeli alemine açılan muazzam bir latife bir duygu bir penceredir.
İnsanın nefsi, şehveti ve öfkesi alem-i habisata açılan süfli pencereler oluyorlar.
İnsanın aklı alem-i manaya açılan muazzam bir duygudur.
İnsanın gözü alem-i mebsurata, kulağı sesler alemine, dili tatlar alemine, derisi dokunma alemine açılan zahiri duygulardır vesaire.
Özetle insan yaratılmış bütün varlıkların hülasası ve özeti gibidir. Bütün varlık boyutlarının örneği ve numunesi insanda duygu ve cihaz olarak vardır. İnsanın ahsen-i takvim suretinde yaratılmasının sırrı da bu özelliklerinden dolayıdır.