"Bazen asara muhabbet suretiyle esmayı sever. Bazen esmayı, kemalat-ı İlahiyenin unvanları olduğu cihetle sever. Bazen insan, camiiyet-i mahiyet cihetiyle hadsiz ihtiyacat noktasında esmaya muhtaç ve müştak olur ve o ihtiyaçla sever." İzah eder misiniz?
Değerli Kardeşimiz;
Bu dersin şu vecize ile yakın ilgisi vardır:
"Fıtrat-ı beşeriyede, cemale karşı bir muhabbet ve kemale karşı perestiş etmek ve ihsana karşı sevmek vardır." (Lem’alar, On Birinci Lem'a)
Yani insan daima güzel ve mükemmel olanı sever. Bunlar bizzat sevilirler, yani bir sebebe bağlı olmaksızın sevilirler; başkasının yaptığı bir sanat eserini sevmemiz, takdir etmemiz gibi.
Yine insan kendisine ihsan edeni, ihtiyacını göreni de sever.
"Bazen asara muhabbet suretiyle esmayı sever." cümlesi, cemale karşı muhabbeti ifade eder.
İnsan, kendisine bir faydası olsun veya olmasın güzel olan her şeyi sever. Çiçeği de sever, denizi de sever, güneşi de sever. Bütün güzel eşya Allah’ın Müzeyyin, Musavvir, Kuddüs gibi esmâsının birer aynasıdırlar, o esmanın güzelliklerini yansıtırlar.
"Bazen esmayı, kemalat-ı İlahiyenin unvanları olduğu cihetle sever." cümlesi kemale karşı perestiş etmeyi ifade eder.
Yine insan, kendisine bir faydası olsun veya olmasın mükemmel olan her şeyi sever, ona hayranlık duyar. Bu âlemde her mahluk kendi mahiyetine göre en mükemmel olarak yaratılmıştır. Deniz de mükemmeldir içindeki balıklar da… Orman da mükemmeldir, içindeki ceylanlar ve aslanlar da… Ağaç da mükemmeldir, yaprakları, çiçekleri, meyveleri de. Bütün bu kemaller hepsi nihâyet kemalde olan Hâlık, Mâlik, Zâhir, Bâtın, Celîl, Cemîl gibi çok esmânın tecellileridirler.
“… hadsiz ihtiyacat noktasında esmaya muhtaç ve müştak olur ve o ihtiyaçla sever." ifadesi de ihsana karşı sevmekle mukabele dersi verir.
Ve insan birbirinden farklı çok ihtiyaçlarının her birinin ayrı isimlerin tecellileriyle görüldüğünü düşünmekle Rezzâk, Mün’im, Basir, Semi’, Kerîm gibi bütün cemalî isimleri sever, Rabbine hamd ve şükreder.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
