"Birincisi üç tarzdadır..." diye başlayan; güneşin, üç çeşit tecellisi ve inikası ve ifazasını açar mısınız?
Değerli Kardeşimiz;
Üstadımız bu İkinci Dal dediğimiz bölümde; ehl-i akıl ve felsefenin, ehl-i ilim ve velayetin ve ehl-i kalp ve nübüvvetin mesleklerini uzun uzadıya analiz etmektedir. Burada Zühre (nakışlı çiçek) yolunda gidenler tasvir ediliyor ki, “ehl-i fikir;” “cismani cihazat ile kemaline sa’yedip hakikate gidenler” ve “enaniyeti bırakmayan ve asara dalan ve yalnız istidlâliyle hakikate gidenlerdir.” ifadeleriyle ortaya konmaktadır. İşte Zühre denilen bu kişilere Şems-i ezeli olan Allah, üç tarzda feyiz verir.
"Birincisi üç tarzdadır:
Biri, külli ve umumi bir tecelli ve in'ikâsdır ki, bütün çiçeklere birden ifâzasıdır.
Biri de has bir tecellidir ki, her bir neve göre bir hususi in'ikâsı vardır.
Biri de cüz'î bir tecellidir ki, her bir çiçeğin şahsiyetine göre bir ifazasıdır." (Sözler, Yirmi Dördüncü Söz, İkinci Dal)
Burada sadece Zühre özellikli olan kişi, gerek fikir sahibi, gerekse cismani ve bedeni özellikleriyle hakikate gidenler gerekse benliğini bırakmayıp yalnız kendi bulduğu delillerle hakikate ulaşanlar olarak analiz edilmiştir.
Biri, külli ve umumi bir tecelli ve in'ikâsdır ki, bütün çiçeklere birden ifazasıdır. Burada zühre dediğimiz kişi, yukarıda sayılan özelliklerin hangisine tabi ise, "Bütün çiçekleri renklendiren ve yetiştiren bir RABB'i" kendi zühre penceresinden görür. Çünkü bu zat Zühre kalmakla birlikte inkişafı fazla olmuştur. Mesela felsefecidir, fakat bütün insanlık namına söz söyleme kabiliyet ve istidadı vardır. Eflatun ve Sokrat gibi.
Biri de has bir tecellidir ki, her bir neve göre bir hususi in'ikâsı vardır. Burada zühre dediğimiz kişi, yukarıda sayılan özelliklerin hangisine tabi ise, "Sadece kendi nevini yaratan ve feyiz veren bir RABB'i" kendi zühre penceresinden görebilir. Çünkü kendi kabiliyeti ve istidadı ancak bu kadar inkişaf edebilir. Bunlar da sadece kendi din, millet, ırk veya devlet namına iş yapanlar olarak tasvir edilebilir.
Biri de cüz'î bir tecellidir ki, her bir çiçeğin şahsiyetine göre bir ifazasıdır. Burada Zühre'yi temsil eden kişi yukarıda sayılan özelliklerin hangisine dahil ise "Sadece kendisini yaratan ve güzellik veren bir RABB'i" anlayabilir. Bunlar da öyle insanlardır ki, kendileri için sadece kendileri vardır. Başka kimsenin ehemmiyeti yoktur. Şu anda ferdi iş yapan ve kendisinden başka kimseyi önemsemeyen kişiler buna dahil olabilir.
Konu ile ilgili ilave bilgiler için tıklayınız:
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü