"Bütün bu memleketteki taşında, toprağında, hayvanında, insana benzer mahlûklarda, o zatın bütün hünerlerini, san'atlarını, kemalatlarını,.." Burada "insana benzer mahluklar "dan kasıt nedir?

Değerli Kardeşimiz;

"...Daha başka şeyleri bunlara kıyas et. Âdeta her bir şey, bütün bu âlemdeki hilkatleri musahhar ediyor."

"Eğer o gizli zatı kabul etmezsen, bütün bu memleketteki taşında, toprağında, hayvanında, insana benzer mahluklarda, o zatın bütün hünerlerini, sanatlarını, kemalatlarını, birer birer o şeylere vereceksin."(1)

Burada verilen temel mesaj şudur:

Bir tek Allah’ı kabul etmeyen kişi, sebepler sayısınca ilahları kabul etmek mecburiyetindedir.

“İnsana benzer mahluk” ifadesini dersin temel mesajı doğrultusunda “insan gibi sonsuz aciz ve fakir” şekline anlayabiliriz. Mahlukiyet noktasında, insanın birçok varlıklarla değişik yönlerden benzerlikleri vardır. Var olmakta canlı-cansız bütün eşya ile hayat sahibi olmakta melekler, cinler ve hayvanlar ile benzerlikleri vardır. Metinde, taş, toprak, hayvan ifadeleri geçtiğine göre, bu benzerliği cin taifesi yönünden de ele alabiliriz. Onlar da şuur sahibi olma ve bir imtihana tabi tutulmaları yönüyle insana benzerler.

1) bk. Sözler, Yirmi İkinci Söz, Birinci Makam.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü