"Bütün mahlukatın tahiyyat-ı mübarekelerini ve salavat-ı tayyibelerini kendi hesabına Allah’a takdim etme" ifadesinde; “bütün mahlukatın tahiyyat ve salavatı ifade etmesi” nasıl oluyor? Bunların tamamını herkes Allah’a bihakkın takdim edebilir mi?
Değerli Kardeşimiz;
Her mahlûkun Allah’ı tesbih ettiği âyetle sabittir. Bu tesbih çok yönlüdür. Bunlardan birisi Allah’ın kendisine ihsan ettiği hediyeleri ilan etmesidir. Tahiyye hediye mânasını, salâvat ise rahmet mânasını ifade eder. “Hediye-i rahmet" ifadesinde her iki mâna birlikte bulunur.
Üstadımız mahlûkata yapılan rahmetleri Yirmi Dördüncü Söz'de sıralarken ilk nimet olarak “ademde kalmayıp vücuda gelmeyi”, yani yokluktan kurtulup var olmayı zikreder. Sonunda da “vücudun pek çok eşkal ve vaziyetlerinden müslim sıfatıyla insan suretine gelmeyi” en ileri bir rahmet olarak nazara verir.
İşte bu en büyük rahmete mazhar olmuş bulunan mü’min bir insan, namazda bütün mahlûkatın manevî tahiyyelerini de nazara alarak kendi namına Allah’a takdim eder. Bir mümin “iyya ke na’büdü” (biz ancak sana ibadet ederiz) derken, Allah’ın emri dairesinde hareket eden, O’nun kendisine yüklediği görevi eksiksiz yapmakla Rabbine ibadet etmiş olan bütün mahlûkatı arkasına alıp, onların bütün ibadetlerini Allah’a takdim etmiş olur.
Kendi hesabına takdim konusunda Üstad'ın çok güzel bir misali vardır. Aynen aktarmak istiyoruz:
“Eğer desen: 'Şu küllî hadsiz nimetlere karşı nasıl şu mahdud ve cüz'î şükrümle mukabele edebilirim?'"
"Elcevab: Küllî bir niyetle, hadsiz bir itikad ile... Meselâ: Nasıl ki bir adam beş kuruş kıymetinde bir hediye ile bir padişahın huzuruna girer ve görür ki, her biri milyonlara değer hediyeler, makbul adamlardan gelmiş, orada dizilmiş. Onun kalbine gelir: 'Benim hediyem hiçtir, ne yapayım?' Birden der: 'Ey Seyyidim! Bütün şu kıymetdar hediyeleri kendi namıma sana takdim ediyorum. Çünki sen onlara lâyıksın. Eğer benim iktidarım olsaydı, bunların bir mislini sana hediye ederdim.'"(1)
Her tahiyyatta bu mâna çekirdek olarak mevcuttur. Ama ağaç olması, meyve vermesi kişiler arasında çok farklılık gösterir.
(1) bk. Sözler, Yirmi Dördüncü Söz, Beşinci Dal.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
