"Dördüncü temsil: İntizam sırrıdır. Meselâ: En azîm bir gemi, en küçük bir oyuncak gibi çevrilebilir." Temsili açar mısınız?

Değerli Kardeşimiz;

Dördüncü temsil: İntizam sırrıdır. İntizam sırrıyla bir gemi küçük bir oyuncak gibi kolay çevrilebiliyor. Büyük gemiyi çalıştırmak için çok büyük kuvvet sarfetmek gerekmiyor.

Misâlin hakikate tatbikinde şu noktanın önemle dikkate alınması gerekir: Kâinattaki nizam ve intizam Cenâb-ı Hakk’ın Alîm, Hakîm gibi çok esmâsının tecellisiyle ortaya çıkmıştır. Bu hal, bir kemal tezahürüdür. Yoksa bu nizamlı yaratılış, mahlûkatın sevk ve idaresi noktasında Allah için (hâşâ!) bir kolaylık vesilesi değildir.

Kâinattaki bütün hikmet ve faydalar, intizam üzerine bina edilmiştir.

İntizam ise, yapılan bütün işlerin bir tertip, düzen içerisinde yapılmasıdır. Bir gözün görebilmesi için, mükemmel bir sistem kurulmuştur. O sistemde küçük bir arıza veya karışıklık görme hâdisesini bozar.

Bütün uzuvların hikmetle vazife görmesi intizamla mümkündür. Zerre miskal bir düzensizlik intizamı bozar. Bütün fenler kâinattaki nizam ve intizamın üzerine, intizam ise ilahi kanunlar üzerine bina olmuştur. Bu kanunların devamlılığı da intizamın devamına sebeptir. Yani intizam, şu kâinattaki bütün hikmet, fayda ve nimetlerin temelidir. Hikmet ise: intizamın bir neticesidir. Bir ağacının meyve verebilmesi için bütün kâinatın intizamlı bir şekilde çalışması lazımdır.

Demek kâinatta ne kadar nimet ve ihsan varsa, hepsi intizama bakar, onun üzerine bina olur. Bir ağacın kökü, gövdesi ve onlarda işleyen kanunlar, o ağacın intizamıdır, o ağaçtan hâsıl olan fayda ve nimetler de onun hikmetidir. Bu ölçüyü bütün kâinata tatbik edebiliriz.

Kâinattaki nizam ve intizam Cenâb-ı Hakk’ın Alîm, Hakîm gibi çok esmâsının tecellisiyle mümkündür.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü