"Enbiyanın ayrı ayrı şeriatleri, evliyanın başka başka tarikatleri, asfiyanın çeşit çeşit meşrepleri şu sırdan neşet etmiştir..." cümlesini izah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

Allah’ın her bir isminin diğer isimlerinden hem hüküm olarak hem de mana olarak farkı vardır. Bu yüzden isimlerin tecelli ettiği aynalar da farklılık arz ediyor. Cenab-ı Hakk’ın sayısız isim ve sıfatları, sayısız mahiyetlerin ve mizaçların olmasını iktiza eder.

Evliya ve ariflerin meslek ve meşreplerinin birbirinden farklı olmasının sebebi de her birinde ayrı bir ism-i ilahinin daha galip olarak tecelli etmesidir.

Aynı Güneş'ten feyiz alan meyvelerin renkleri ve tatları ayrı ayrı olduğu gibi, Kur’an güneşinin manevi meyveleri olan umum evliyanın da,, feyizleri, irfanları, meşrepleri ve manevi dereceleri muhteliftir. Her birinde Cenab-ı Hakk’ın bazı esması hâkimdir. Bundan dolayı bazısında heybet ve celal, kiminde şevk ve zevk, başka birinde marifet ve fazilet, bir kısmında vakar ve sükun, bir diğerinde ibadet ve taat ve bir başkasında da şefkat ve merhamet galip gelmiştir.

Bediüzzaman Hazretleri de şöyle buyurur:

“Vedûd” ismine mazhar olan muhakkikîn-i evliya; 'Bütün kâinatın mayesi, muhabettir. Bütün mevcudatın harekâtı, muhabbetledir. Bütün mevcudattaki incizab ve cezbe ve câzibe kanunları, muhabbettendir.' demişler."(1)

Mesela; Muhyiddin-i Arabî Hazretleri, Allah’ın vacip olan vücuduna o derece hasr-ı nazar ediyor ki, diğer isimlerin tecellilerini göremiyor veya yok sayıyor.

Aynı mana nebiler içinde de caridir. Bütün peygamberlerde her isim tecelli etmekle beraber, bir isim veya birkaç isim daha galiptir. Mesela; Hz. İsa’da (as) Kâdir ismi, Hz. Musa’da (as) kelam sıfatı daha galiptir. "Her isme itidal üzere ve en ileri manada" mazhar olan tek zat; İki Cihan Serveri Hazret-i Muhammed’dir. (asm).

1) bk. Sözler, Otuz İkinci Söz, İkinci Mevkıf.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü