"Faaliyetin her nevi, cüz’î olsun küllî olsun, bir lezzet verir. Belki her faaliyette bir lezzet var. Belki faaliyet ayn-ı lezzettir..." Devamıyla izah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

"Faaliyet"; hareket etmek, yürümek, bir halden başka bir hale geçmek gibi pek çok manalara geliyor. Her hareket de yeni bir güzelliğin, yeni bir varlık boyutunun açılmasına ve anlaşılmasına sebep oluyor.

Meselâ, şelalelerin, vadilerin, göllerin ve nehirlerden bulunduğu iki şehir arasında seyahat eden bir insan, yol boyunca bu harika manzaraları görüp onları tefekkür eder, ruhu sürurla dolar. Ama seyahat etmemiş olsa idi, o güzelliklerin varlığından haberdar olamayacak ve istifade etmeyecekti.

Sinema şeridi hareket etmeyip, şeridin bir gözünde sabit ve takılı kalmış olsaydı, o zaman o filmin diğer sahnelerini hiçbir zaman göremezdik. Oysa bir sinema şeridinde birbirinden farklı yüzlerce sahneler ve güzel manzaralar bulunuyor. Hareket ise, bu sahnelerin açığa çıkıp seyredilmesine hizmet ediyor.

Bu yüzden, Allah kâinatı sürekli hareket ve faaliyet ile çalkalıyor, sabit durmasına müsaade etmiyor.

İnsan gözünü veya kulağını bir süre kapatsa, rahatsız olur. Her azanın faaliyeti ve vazifesi onun bir çeşit lezzetidir. İşini ve vazifesini terk etmesi ise; “o uzvun bir nevi azabıdır.” Yürümeyi terk etmesi ayak için bir azap, tutmayı bırakması da el için bir çeşit azaptır. Görme gözün, işitme kulağın, tat alma ise dilin hususi lezzetleridir.

Ruhtaki her bir lâtifenin de ayrı bir lezzeti var; anlamanın, inanmanın, hayal etmenin, hıfzetmenin, sevmenin, merhametin, şefkatin lezzetleri birbirinden ayrıdır. Bunların zıtları ise o lâtifelerin elemleridir.

Öte yandan, bu aza ve lâtifeler arasında bir yardımlaşma ve birbirinin imdadına koşma da söz konusudur. Yürüyen bir insanın elleri ve ayakları arasında bir yardımlaşma olduğu gibi, beynin muntazam çalışmasından, gözün görmesine kadar bütün organlar ve lâtifeler de bu yürüme fiiline yardım etmekle, aynı zamanda birbirlerine de yardım etmiş gibi olurlar.

Bütün bunlar faaliyetin lezzeti ve neticesidir.

Çalışmayan insanlar hayatlarından hep şikâyetçilerdir. "Zaman geçmiyor..." diye eğlence merkezlerine akın ederler. Eğlence ve oyun da olsa, bir iş yaptıkları için rahatlarlar.

"O hikmetin birinci şubesi şudur ki: Faaliyetin her nevi, cüz’î olsun küllî olsun, bir lezzet verir. Belki her faaliyette bir lezzet var.

Belki faaliyet ayn-ı lezzettir. Belki faaliyet, ayn-ı lezzet olan vücudun tezahürüdür ve ayn-ı elem olan ademden tebâud ile silkinmesidir.

Evet, her kabiliyet sahibi, bir faaliyetle kabiliyetinin inkişafını lezzetle takip eder. Her bir istidadın faaliyetle tezahür etmesi, bir lezzetten gelir ve bir lezzeti netice verir.

Her bir kemal sahibi, faaliyetle kemalatının tezahürünü lezzetle takip eder. Madem herbir faaliyette böyle sevilir, istenilir bir kemal, bir lezzet vardır.

Ve faaliyet dahi bir kemaldir. Ve madem zihayat âleminde daimî ve ezelî bir hayattan neşet eden hadsiz bir muhabbetin, nihayetsiz bir merhametin cilveleri görünüyor." (Lem'alar, Otuzuncu Lem'a, Altıncı Nükte)

Bütün varlıklar hareket etmekten ve faaliyet göstermekten zevk ve lezzet alır. Bu vaziyet onlara ezeli hikmetten verilmiştir. Göz görürken, burun koklarken, kulak işitirken, el tutarken, ayak yürürken zevk alır. Bir eli bağladığımızda bir huzursuzluk hissetmemiz bunun güzel bir ispatıdır. Bütün bunlara verilen bu zevk ve lezzet alma hissi, Cenab-ı Hakk'ın şuunat dediğimiz özel hâllerinden kendilerine bahşedilmiştir.

Allah’ın lezzet alması, keyif alması, memnun ve mesrur olması vesaire gibi hâller, tabirinden aciz kaldığımız mukaddes birer şuunattır. Bu şuunatlar bir ihtiyaçtan değil, çünkü Allah ihtiyaçtan münezzehtir. Zat-ı Akdesin yüce ve kendisine has hâlleri oluyor.

İnsanın faaliyetleri belki bir ihtiyaçtan dolayıdır, ama aynı durum Allah için bir şuunattır ve hususi bir haldir.

İnsan gözü ile kısıtlı görür, Allah ise basar sıfatı ile her şeyi görür. İnsan gözü ile basar sıfatı arasında nasıl azim bir fark varsa, aynı ölçü insanın şuunatı ile Allah’ın mukaddes şuunatı arasında da geçerlidir. Ama insan basar sıfatını, o sınırlı görme duyusu ile bilip kıyaslar. Benzer bir ilişki şuunat için de geçerlidir.

Risale-i Nur'da bu ince ve derin hakikatleri, insan aklına bir derece yaklaştırmak için de şöyle bir misal verilir (mealen):

Bir sultanın bütün muhtaç ve fakir raiyetini bir gemiye bindirdiği ve onları o gemide seyahat ettirerek her türlü ihtiyaçlarını gördüğü, yedirdiği, içirdiği anlatılır. Ve o sultanın, o muhtaç raiyetinin sevinmelerinden de bir haz duyduğu ifade edilir. Ve Allah’ın bütün canlıları bu dünya gemisinde yedirip içirmekten ve her türlü ihtiyaçlarını görmekten kendine has ve mahlukatın her türlü lezzet telakkilerinden münezzeh bir "lezzet-i mukaddesesi" olduğu nazara verilir. İşte bu lezzet-i mukaddese ilahi şuunattandır.

“...Allah muhsinleri sever.” (Bakara, 2/195)

“...Allah kâfirleri sevmez.” (Âl-i İmran, 3/32)

“...Allah zalimleri sevmez.” (Âl-i İmran, 3/57)

Sevmek ve sevmemek de insani bir hâldir. Ama bu hâlin mukaddes ve münezzeh bir şekli de Allah’ta bulunmaktadır. Şayet böyle yüce ve aşkın bir hâl bulunmasaydı, ayette sever ve sevmez nispeti kullanılmazdı. Benzer bir ilişki lezzet-i mukaddese, memnuniyet-i münezzehe gibi diğer hâller için de geçerlidir.

"Madem her bir faaliyette böyle sevilir, istenilir bir kemal, bir lezzet vardır ve faaliyet dahi, bir kemaldir ve madem zîhayat âleminde daimî ve ezelî bir hayattan neşet eden hadsiz bir muhabbetin, nihayetsiz bir merhametin cilveleri görünüyor ve o cilveler gösteriyor ki, kendini böyle sevdiren ve seven ve şefkat edip lütuflarda bulunan zâtın kudsiyetine lâyık ve vücub-u vücuduna münasib o hayat-ı sermediyenin muktezası olarak hadsiz derecede (tabirde hata olmasın) bir aşk-ı lahutî, bir muhabbet-i kudsiye, bir lezzet-i mukaddese gibi şuunat-ı kudsiye o Hayat-ı Akdes'te var ki, o şuunat böyle hadsiz faaliyetle ve nihayetsiz bir hallakıyetle kâinatı daima tazelendiriyor, çalkalandırıyor, değiştiriyor..” (bk. age.)

Daha geniş bilgi için aşağıdaki linklere tıklayabilirsiniz:

- "Şuunat" ve "şuunat-ı İlahiyye" kavramlarını biraz açar mısınız?

- Kâinattaki Daimi Faaliyetin Sır ve Hikmetleri (Video).

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü