"Her bir şahs-ı insani, mahiyetinin camiiyetiyle ve külli şuuruyla ve umumi tasavvuratıyla, bir şahıs iken bir nev’ hükmüne geçmiştir." İzah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

Bir arının yahut bir koyunun bütün hususiyetleri her bir ferdinde de bulunur. Aynı şekilde insanın da hayat sahibi olmak, irade sahibi olmak, hafızaya, hayale sahip olmak gibi temel vasıfları her insanda mevcuttur. Ancak insanı diğer canlılardan ayıran çok mühim bir vasfı, dünya imtihanının bir gereği olarak, kendisine verilen bu cihazları, duyguları ve hissiyatı kendi iradesiyle dilediği gibi kullanabilmesidir. Hayvanlarda bu manada bir irade bulunmadığı için, bir nevin vazifesi ne ise bütün fertler de aynı işi yaparlar.

Öte yandan, insanın mahiyeti cami’ olduğu için, hayvanlara göre birbirinden çok farklı işler görmeye istidadı vardır. Bu farklı işler sayılamayacak kadar çoktur. Bu işlerin de her biri için insanın önünde iki ayrı yol açılmıştır: Bunları yaratılış gayelerinde kullanmak yahut haram yolda istimal etmek.

İnsanların şuurları da külli olduğundan bu şuuru çok farklı yönlerde kullanabilirler. Tasavvurları da umumi olduğundan çok değişik şeyler düşünebilir, ayrı şeyler hayal edebilirler.

Bu cami istidadın, külli şuurun ve umumi tasavvurun farklı şekillerde kullanılmalarıyla insanlar arasında büyük farklılıklar ortaya çıkar. Öyle ki, bir insanla diğer bir insan arasındaki fark, iki hayvan türü arasındaki fark gibi olur. Her bir insan her şeyiyle ayrı bir âlem olarak karşımıza çıkar.

İnsan, mahiyetinin zenginliği itibarıyla tek bir fert iken, diğer varlıkların bir nevi hükmüne geçmektedir. Bir nev nasıl ki nevine ait bütün hususiyetleri her şeye rağmen bir sonraki kuşaklara taşır. Mesela; elma nevi ilk yaratılışından bu yana elma olma vasfını muhafaza ederek devam etmektedir. Neve ait olan bu husus insanın her bir ferdi için de geçerlidir. Her insan kendine ait hususiyetini ölümden sonra da muhafaza edecektir.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü