Hukukullah ve hukuk-u Resulullah konusu hangi risalelerde geçiyor?
Değerli Kardeşimiz;
Hukukullahın iki mânası var: Birincisi: Umuma taalluk edip, yalnız bir şahsa ait olmayan ahkâm demektir. Bunlar hukuk-u umumiyeden ibarettir. Cenab-ı Hakk'a izafesi, ta’zim ve ehemmiyetine işaret içindir. Bu hususta Risale- Nur'da şu bahis geçiyor:
"Nasıl "Hukuk-u Şahsiye" ve bir nevi "Hukukullah" sayılan "Hukuk-u Umumiye" namiyle iki nevi hukuk var. Öyle de: Mesail-i şer'iyede bir kısım mesâil, eşhasa taalluk eder; bir kısım, umuma, umumiyet itibariyle taalluk eder ki; onlara "Şeâir-i İslâmiye" tabir edilir. Bu şeâirin umuma taalluku cihetiyle umum onda, hissedardır. Umumun rızası olmazsa; onlara ilişmek, umumun hukukuna tecavüzdür. O şeâirin en cüz'isi (sünnet kabilinden bir mes'elesi) en büyük bir mes'ele hükmünde nazar-ı ehemmiyettedir. Doğrudan doğruya umum âlem-i İslâma taalluk ettiği gibi, Asr-ı Saâdetten şimdiye kadar bütün eâzım-ı İslâm'ın bağlandığı o nurani zincirleri koparmağa, tahrib ve tahrif etmeye çalışanlar ve yardım edenler, düşünsünler ki, ne kadar dehşetli bir hatâya düşüyorlar. Ve zerre miktar şuurları varsa, titresinler!.."(1)
İkincisi: Allah’ın kulları üzerinde olan hakkına denir. Bu hak ise O’na kul olmak, emir ve yasaklarına uymak demektir.
Hukuk-u Resul: Peygamber Efendimiz (asv)'in, ümmeti üzerindeki haklarıdır. O’nun (asm.) kulları üzerindeki büyük hakkı ise salavat ve duadır, diyebiliriz. Onu sevmek ve ona salavat getirmek bütün ümmetin vazifesi olduğu gibi, Peygamber Efendimiz (asv)'in de ümmet üzerinde bir hakkıdır.
Hukuk-u İbad: İnsanlarla olan muamelelerimizdeki haklardır. Ferde ait olan hususî haklardır. Her insanın şahsına ait temel hak ve hürriyetlerine denir. Diğer bir yönü de insanların birbirlerine karşı mes’ul oldukları haklardır.
Hukuk-u Ebeveyn: Anne babanın evlat üzerindeki bütün haklarıdır. Bunların içine hürmet ve şefkat girdiği gibi, miras ve maişet temini de girer.
Bu karşılıklı hak ve hukukları çoğaltabilmek mümkündür.
(1) bk. Mektubat, Yirmi Dokuzuncu Mektup, Birinci Kısım Sekizinci Nükte.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
