"İlm-i ezelînin iki nev’i olan kaza ve kader..." Kaza, nasıl ilm-i ezelînin nev’i oluyor, izah eder misiniz?

Cevap

Değerli Kardeşimiz;

Takdir edilip planlanan mevcudatın meydana getirilmesi ve yaratılması manasına gelen “kaza”nın ilmin bir nevi olması meselesini şöyle izah edebiliriz:

Kader mühendistir, yani yaratılacak mevcudatın teşekkülatını ve bütün yönlerini çizer. Kudret-i Rabbanî ise ustadır; kaderde olan plan ve programın kaza olması yani yaratılması kudret ile olur. İşte nasıl ki bir mühendisin çizdiği plan ve proje ilim ile olur, aynı şekilde o plan ve projenin bir usta tarafından hayata geçirilmesi yani teşkili de bir ilim ile olur. İlmi olmayanın bu projeyi hayata geçirmesi mümkün değildir.

Aynen öyle de Allah "mukaddir" ismiyle mevcudatın kaderini ve planını ilim ile çizdiği gibi, "Kadir" ismiyle de kaderde planlanan varlıkları yine ilim çerçevesinde yaratır ve meydana getirir. İşte "İlm-i İlahinin bir nev’i kaderdir, diğeri kazadır" hükmü böylece tahakkuk etmiş olur.

Matüridiye göre kader ve kazanın tarifi:

Kader: Ezelden ebede kadar olmuş ve olacak olan şeylerin zamanı, yeri ve nasıl olacağını Allah'ın bilmesi ve bunu levh-i mahfuza yazmasıdır.

Kaza: Allah’ın ezelde irade ve takdir etmiş olduğu şeyleri, zamanı gelince, ilim, irade ve ezeldeki takdirlerine uygun olarak yaratması, demektir.

Eş’arîye göre kaza ve kaderin tarifi:

Eş'arîlere göre kaza, hüküm manasına olup, "Allah’ın bu kâinatta meydana gelecek şeylerin hepsini nasıl, ne zaman, hangi şekil ve hususiyetlerde olacaklarsa, ezelde öylece bilmiş ve ezelî ilmine uygun olarak dilemiş olmasıdır."

Kader ise; "Hak Teâlâ'nın her şeyi vakti gelince ezelî ilmine uygun olarak irade ettiği (dilediği) şekil ve vasıfta yaratmasıdır."

Eş'arîlerin bu tariflerine göre kaza, kaderden daha şümullü olup, Allah'ın ilim ve irade sıfatlarına; kader ise, kudret sıfatına tâbi olup, bu sıfatın hâdis olan ikinci taallukunun eseridir.

Görüldüğü üzere kaza ve kader, her iki hak mezhebe göre yer değiştiriyor. Üstadımız, “ilm-i ezelînin iki nev'i olan kaza ve kaderin düsturlarıyla” ifadesi ile her iki hak mezhebin görüşünü de zikretmiş oluyor.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü

Bu içeriği faydalı buldunuz mu?

Yorumlar

Adem68474

kaza ve kaderin düsturlarıyla ,kaza ve kaderin ilmin iki nevi olması aynı manayı mı ifade ediyor?

 

Yorum yapmak için Giriş Yapın ya da Üye olun.
Sorularla Risale
Aynı manayı ifade ediyor. 
Yorum yapmak için Giriş Yapın ya da Üye olun.
Yükleniyor...