"İnkılâbât-ı dahiliyeden ihtizazat o dağlarla iskât olunurlar. Zira dağlar yerin mesamatı hükmündedir. Dahilî bir heyecan olduğu vakit, arz dağlarla teneffüs ettiğinden, gazabı ve hiddeti sükûnet bulur. Demek arzın sükûn ve sükûneti dağlar iledir." İzah?

Değerli Kardeşimiz;

"BİRİNCİ MİSAL: وَالْجِبَالَ اَوْتاَدًا Allahu â’lemu bimuradihi, caizdir: İşaret olunan mecaz, böyle bir tasavvuru ima eder ki, sefine gibi olan küre, bahr-i muhit-i havâinin içinde tahtelbahir bir gemisi ve umman gibi fezada direk veya demir gibi dağlarıyla irsâ ve ta’mid ederek havayla iştibak ettiğinden, muvazeneti muhafaza olunmuştur. Demek, dağlar o geminin demir ve direkleri hükmündedirler."

"Saniyen: İnkılâbât-ı dahiliyeden ihtizazat o dağlarla iskât olunurlar. Zira dağlar yerin mesamatı hükmündedir. Dahilî bir heyecan olduğu vakit, arz dağlarla teneffüs ettiğinden, gazabı ve hiddeti sükûnet bulur. Demek arzın sükûn ve sükûneti dağlar iledir."(1)

Toprak tabakası, sanki dağlar direği üstüne atılmış bir çadır gibidir. Toprağın içinden gelen deprem ve sarsıntılar, dağların tepesindeki kraterden nefes alması ile sükûnet buluyor. Bir cihetle insanın karnındaki gazları çıkarması ile rahatlaması gibi toprak da karnındaki zararlı sarsıntıları dağların nefesi ile dışarı atıyor. Böylece zeminin hayata hizmeti dengelenmiş ve sağlama alınmış oluyor.

Ayrıca toprağın altı ve dağlar hazine yatağı gibidir. İnsana lazım bütün madenler bu ikisi içinde istif edilmiş.

Dağlar aynı zamanda havanın içindeki zararlı gazları tarayan ve temizleyen bir filtre gibidir.

Bütün bu hikmetler düşünüldüğünde, Allah’ın varlığı ve birliği ve hususi şefkati Güneş gibi parlar, aklı olana tevhidi ispat eder.

(1) bk. Muhakemat, Birinci Makale (Unsuru'l-Hakikat), On İkinci Mukaddime.

İlgili ders videosu için tıklayınız:
- Prof. Dr. Şadi Eren, Muhakemat Dersleri (21. Bölüm).

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü