İnsanın tanzimat memuru olması ne demektir?

Değerli Kardeşimiz;

Tanzimat memuru, “nizama koymakla vazifeli memur” demektir. İnsan bir yönüyle de “bir nevi tanzimat memurudur.”

Cenâb-ı Hak, ormanlardaki sayısız ağacı kendi iradesiyle en güzel şekilde yetiştirdiği gibi, şehirlerdeki bağ ve bahçelerin tanzimini de insana bırakmıştır. İnsan bu tanzimi yapmakla, kâinattaki mükemmel nizama ayak uydurur ve bu nizamı kuran Allah’ın tanzimle alâkalı “Nâzım” ve “Mukaddir” gibi isimlerine de ayna olur.

Keza, milyonları aşkın hayvan türünü rahmetiyle, hikmetiyle tanzim eden, onların rızıklarını en güzel şekilde veren Allah, insanlara faydası dokunacak birkaç tür hayvanın (koyun, keçi, inek, öküz, at, tavuk, arı gibi) idaresini de insana bırakmıştır. İnsan, bazı hayvanlarla da bir zevk, bir eğlence olarak ilgilenir. Bunun en güzel misali evimizde beslediğimiz birkaç kuş ile birkaç balık… Onların beslenmeleri ve idareleri için ne kadar tedbirlere başvurur, ne kadar zahmet çekeriz.

İnsan, bu birkaç tür hayvanın ihtiyaçlarını bir derece gidermekle, bütün hayvanlar âlemini tanzim eden İlâhî isimlere, dar bir dairede de olsa, mazhar olmakla şereflenir.

Yeryüzü tarlasında hangi mahsulün, hangi beldede, ne kadar ekilmesi ve yetiştirilmesi gerektiği konusunda insan, arzın halifesi olarak, yetkili kılınmıştır. Bir sene buğday ektiği tarlasını ertesi yıl bir başka bitkiye tahsis edebilmektedir.

İnsan, dilediği bölgeleri ağaçlandırarak orman haline getirebilmekte, dilediği ormanları da ortadan kaldırıp arsa yapmakta, üzerine binalar dikmektedir.

İnsandan başka hiçbir canlıya yeryüzünde bu derece tasarruf etme yetkisi verilmemiştir.

Bu ve benzeri birçok konuda, insan kendi cüz’î iradesini kullanabilmekte, arzı bir bakıma tanzim etmektedir.

“Tanzimat memuru olmayı” mecazî olarak da düşünebiliriz. Buna göre, Cenâb-ı Hakk’ın bu kâinattaki her şeyi insana göre tanzim etmiş olduğu hakikatine varırız. Dünyanın süratinden, eğiminden, atmosferin kalınlığına, Güneş'in ışığına kadar her şey insanın ihtiyaçlarını en mükemmel manada görecek şekilde yaratılmış, tanzim edilmişlerdir...

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü