"On İki İmam gibi büyük Mehdînin bir kısım vazifelerini icra eden zâtlar..." On İki İmam hakkında malumat verir misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

On İki İmam meselesi biraz farklılık arzetmektedir. Çünkü bu on iki imam fikrini daha çok Şialar kullanmaktadırlar. Bizde de bu On İki İmama Ehl-i sünnet dairesinde gerektiği şekilde değer verilmekte ancak, müfridane kanaatlerden uzak durulmaktadır. Ehl-i sünnet itikadında bunlar, mezhep imamı olarak telakki edilmemektedir.

On İki İmam:

1. Hz. Ali:Hz. Muhammed (asm)'in amcasının oğlu olup, ona ilk iman edenlerdendir. Hz. Osman'ın şehid edilişinden sonra halife seçilen Hz. Ali, Ehl-i Sünnet'in Raşid halife olarak tanıdığı halifelerin dördüncüsüdür. Hicri 40 (M. 661) yılında şehid edilmiştir. Şiiler Hz. Ali'yi ilk imam olarak telakki ederler ve önceki halifelerin nassa aykırı davranarak onun hakkını gasbettiklerine inanırlar.

2. Hz. Hasan: Hz. Ali şehid edildikten sonra, taraftarları olan Kufeliler, Hz. Fatıma'dan olan büyük oğlu Hz. Hasan'a biat ettiler. Hz. Hasan Hz. Muaviye'ye karşı giriştiği bir askerî teşebbüste muvaffak olamayınca, Hz. Muaviye ile anlaşarak hilafet hakkından ferağat etti. Hz. Hasan, Hicri 50 (M. 670) tarihinde vefat etti. Şiiler ittifakla ikinci imam olarak onu tanırlar

3. Hz. Hüseyin: Hz. Muaviye'nin ölümünden sonra, Yezid b. Muaviye'nin veliahd usuluyle hilafet makamına oturması üzerine Kufeliler, Hz. Hüseyin'e mektuplar yazarak Kufe'ye geldiği takdirde ona biat edeceklerini bildirdiler. Hz. Hüseyin, Kufe'ye doğru yola çıktı, Kerbelâ Mevkiine gelince Yezid'in gönderdiği orduyla karşılaştı ve Resulullah'ın torunu burada vahşice şehid edildi (10 Muharrem 61/10 Ekim 680). Onun şehid edildiği 10 Muharrem Aşura günü Şiilerce bir matem günü kabul edilir ve çeşitli merasimlerle bu gün anılır.

4. (Ali b. Hüseyin) Zeynel Âbidin: Hz. Hüseyin'in oğlu olup Kufe'de 34 veya 36 (m. 655, 656) yılında doğmuştur. Zeynel Âbidin, Kerbelâ hâdisesi sırasında henüz çocuk yaşta idi, hasta olarak çadırda yatmakta idi. Hz. Hüseyin'i şehid eden grubun lideri Şamir onu öldürmek istemiş, ancak ordu komutanı Ömer b. Sa'd buna izin vermemişti. Medineliler Yezid'e karşı Abdullah b. Hamala liderliğinde kıyama kalktıklarında, Ali Zeynel Âbidin de Medine'de bulunmaktaydı. O, bu kıyama katılmayarak kendisine dokunulmamasını istemiş ve bu isteği kabul edilmişti. Zeynel Âbidin kendi ailesi ve Mervan b. Hakem'in ailesini yanına alarak Medine'den çıktı ve Yenbu tarafına gitti. Daha sonra Mervan onu, Yezid'in Medine'ye gönderdiği ordu komutanı Müslim b. Ukbe'nin şerrine karşı korudu. Yezid de ona dokunmaması için Müslim'e bir emir göndermiş bulunmaktaydı. Zeynel Âbidin 94 (712) tarihinde vefat etmiştir. Ali b. Hüseyin, takvası ve aşırı derecede ibadete düşkün olmasından dolayı Zeynel Âbidin şeklinde isimlendirilmiştir. Onun, ölene kadar her gece bin rekât namaz kıldığı rivayet edilmektedir. Zührî, onun için; "Zeynel Âbidinden daha fakîh birini görmedim” demektedir.

5. Muhammmed el-Bâkır: Hicrî 56'da doğmuştur. Künyesi Ebû Cafer'dir. Medine fukahasından olup, ilmî seviyesi, meselelerin hakikatine nüfuz edebilen bir tecessüs kabiliyetine sahip olmasından dolayı "el-Bakır" lakabıyla anılmaktadır. Muhammed Bakır, seçkin hadis âlimlerinden biriydi. Ebû Said el-Hudrî başta olmak üzere, bazı sahabilerden hadis rivayet etmiştir. Onun, hikmet dolu bir üsluba sahip olduğu ve insanları vaazlarıyla irşad etmeye gayret gösterdiği rivayet edilmektedir

Şiilerin İmamiye ekolü onu beşinci İmam olarak kabul etmektedir. Daha önce kardeşi Zeyd'in etrafında bulunan grubun, Şeyheyn'e hakaret etmeyi reddetmesi üzerine ondan ayrılarak Ca'fer'i Sadık'ı imam tanıdıklarını bildirdiler ve imametin Ca'fer es-Sâdık'a intikal ettiği inancını benimsediler. Tabiî bu durum Cafer-i Sadık'ın Hz. Ömer ve Hz. Ebu Bekir hakkında kötü zan beslediği manasına gelmez. Zira o, Ehl-i beyt'e büyük zulümler yapmış olan Emevî ailesine mensup olmasına rağmen; Beşinci Raşid Halife Ömer b. Abdülaziz'den "Her kavmin bir necibi vardır. Umeyye oğullarının necibi ise Ömer b. Abdülaziz'dir. Allah onu kıyamet gününde tek başına bir ümmet olarak diriltecektir" şeklinde övgüyle sözederdi. Muhammed Bakır 114 (732-733) yılında Medine'de vefat etmiştir

6. Ca'fer es-Sadık b. Muhammed: İmamiye Şia'sının altıncı imam olarak kabul ettiği Ca'fer-i Sâdık, İslâm tarihinin mümtaz,âlim ve muttaki şahsiyetlerinden biridir. Ebu Hanife ve İmam Malik gibi büyük müctehidlere hocalık yapmıştır. O, Ehl-i Sünnet çizgisinde olup, bu çizgiden sapma gösteren Şiî gruplarla, önceki imamlarda olduğu gibi alâkası yoktur.

7. Mûsa el-Kazım: Ca'fer es-Sadık'ın oğlu olup, İmamiye tarafından yedinci imam olarak kabul edilmektedir. Ehl-i Beytin eziyet gören mensuplarından biridir. Abbasî halifelerinden Mehdi onu Bağdat'a getirterek hapsettirmiş, rivayete göre gördüğü bir rüya üzerine bir müddet sonra onu serbest bırakmıştır. Medine'ye dönen Mûsa Kâzım, peşinden Harun er-Reşid tarafından tekrar hapsedilmiştir. İbnul-Esîr onun hapsedilmesine sebep olan hâdiseyi şöyle anlatmaktadır:

"Harun er-Reşid 179 senesinde umre yaptı. Dönüşte Medine'ye geldiği zaman Resulullah (sas)'ın kabrine gitti. Onun yanında başka insanlar da vardı. O, Resulullah'ın kabrinin başında durduğu zaman şöyle dedi: "Selâm senin üzerine olsun ey Allah'ın Resulü’ Ey amcaoğlu"! Bunu, yanında bulunanlara övünmek için söylemişti. Orada bulunan Mûsa b. Cafer, dönerek, "Selâm Senin üzerine olsun ey baba!" dedi. Harun er-Reşid'in rengi değişti ve Mûsa Kâzım’a "Bu gerçekten böbürlenmektir." diyerek çıkıştı. Sonra da onu yanına alarak Irak'a götürdü ve hapsettirdi". Mûsa Kâzım 183 (799) yılında hapiste ölmüştür. Mûsa Kâzım, Fıkıh'ta temayüz etmiş bir kimseydi. Her ne kadar o, muhalif siyasî faaliyetlere iştirak etmemişse de, hapsedilmesinin asıl sebebi, idarecilerin ondan şüphe duymaları olmalıdır.

8. Ali er-Rıza: Hicrî 148 yılında Medine'de doğdu. Ali b. Mûsa, faziletinden dolayı Abbasî halifelerinden Me'mun tarafından itibar görmüştür. Me'mun, Abbasî sülalesini terkederek O'nu kendine veliaht tayin etti ve "Rızâ min Âl-i Muhammed" lakabıyla lakablandırdı ve O'nu Merv'e götürdü. Bu durum Bağdat'da bulunan Abbasî mensuplarının Me'mun'u halifelikten azlederek, İbrahim b. el-Mehdi'ye biat etmelerine sebep oldu. Bu, taraflar arasında Irak'ta şiddetli savaşlara sebebiyet verdi. Cenaze namazını Me'mun kılmış ve onu, Harun er-Reşid'in yanına defnetmiştir. Onun türbesinin bulunduğu Meşhed (ziyaretgâh) Şiilerce mukaddes bir mekân kabul edilir. İmamiyenin 8. İmam olarak kabul ettiği Ali b. Mûsa'ya çok sayıda keramet atfedilmektedir. Ali b. Mûsa, kendisinin Me'mun tarafından veliaht tayin edilmiş olmasına rağmen siyasî bir grubun lideri olarak bir kıyamda bulunmamıştır

9. Muhammed el-Cevad et-Takıy: İmamiye'nin, dokuzuncu imam olarak kabul ettiği Muhammed b. Ali, Ramazan 195 (Haziran 811)'de Medine'de doğmuştur. Muhammed, Abbasî halifesi Me'mun tarafından ikram ve saygı görmüştür. Muhammed'i sarayına alan Me'mun onu kızlarından Ümmü Fazl ile evlendirdi. El-Mu'tasım tahta çıktığı zaman onu Bağdat'a çağırdı. Muhammed 220 yılının (Kasım 835) yirmi üç yaşında olduğu halde Bağdat'da öldü.

10. Ali el-Hâdî b. Muhammed: 212 (827-828) yılında doğmuştur. İmamiye tarafından onuncu imam olarak kabul edilmektedir. Fakih ve ibadete düşkün bir kimseydi. O, yönetime karşı kıyama hazırlandığı ithamıyla Abbasilerden el-Mütevekkil’e şikâyet edildi. Mütevekkil askerlerini onun evine gönderdi. Ali el-Hâdî, üzerinde kıldan bir elbise olduğu halde namaz kılmaktaydı. Evinde toprağın üzerine serilmiş bir yatak dahi yoktu. Ali el-Hâdî, Mütevekkil’e götürüldü ve durumu ona anlatıldı. Onun büyüklüğünü kavrayan el-Mütevekkil, Ali el-Hâdiyi yanına oturttu ve ona dört bin dinar verilmesini emretti. Ali el-Hâdi, 254 (868) yılında Samarra’da vefat etti.

11. Hasan el Askerî: 232 yılında Medinede doğmuş, gençliğini burada geçirmiştir. Açıktan hiç bir siyasî faaliyeti olmamasına rağmen, Mütevekkil ondan şüphelenmiş ve kontrol altında tutabilmek için onu asker (Samarra) şehrine getirtmiştir. El-Askerî göz hapsinde bulunduğu Samara’da genç yaşta 260 (873-74) yılında vefat etmiştir. Hasan el-Askerî de ecdadı gibi ömrünü zühd ve takva içerisinde geçirmiştir. İmamiyenin on birinci imam kabul ettiği kimse olup, on ikinci imam olan İmam-ı Muntazar Muhammedin babasıdır.

12. Muhammed el-Mehdî (İmam-ı Muntazar): 15 Şubat 255 (9 Temmuz 869)'da Samarra'da doğmuştur. İmamiyenin son imamıdır. Onlara göre Muhammed, babasının ölümünden sonra (H. 260) evlerindeki serdaba girerek gizlenmiş ve Şia topluluğunu dört daisi vasıtası ile idare etmiştir. Bu durum 328 (940) yılına kadar sürmüştür. Bu dönem, “gaybubet-i suğra” olarak adlandırılır. 328 yılında gaybubet-i kübraya (büyük gizlilik) girdiği kabul edilen Muhammed el-Mehdînin halen yaşadığına ve ahir zamanda yeryüzüne döneceğine inanılmaktadır.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü