"Ruhun fenası, ya tahrip ve inhilal iledir. O tahrip ve inhilal ise, vahdet yol vermez ki girsin, besâtet bırakmaz ki bozsun. Veyahut idam iledir..." Devamıyla izah eder misiniz?
Değerli Kardeşimiz;
Burada, ruhun fenası, yani varlığının daimî olmayıp fani olması, yok olup ortadan kaybolması konusunda iki ihtimal nazara veriliyor: Biri tahrib ve inhilal, diğeri ise adem. Yani, ya dağılıp parçalanacak ve sonunda yok olacaktır. Bu şık ise ruhun yaratılış mahiyetine zıttır.
Cenab-ı Hak ruhu terkip şeklinde değil basit yaratmıştır, ta ki dağılıp bozulmasın. Onun mahiyetinde devam ve beka vardır. Elbetteki bu beka zatî değildir, Allah’ın baki kılmasıyladır. Cenab-ı Hak, dilese beka için yarattığı bu varlığı idam da edebilir, yani yokluğuna hükmedebilir. Buna ise onun “hadsiz merhameti müsaade etmez.”
Bedeni bütün azalarıyla hikmetli yaratan ve ruhun emrine veren, ruhu da bütün hissiyat ve duygularıyla bu nimetlere müştak kılan Allah, o büyük nimetini bu en sevdiği varlığından geri almaz. Almak dileseydi, onu hayata müştak olarak yaratmaz ve insan ruhuna ebedî yaşama arzusu koymazdı; ona iman, marifet, takva, salahat gibi ihsanlarda bulunarak, onu cennete layık bir dereceye yükseltmezdi.
Üstadımız bunu şöyle ifade eder:
"اَكَرْنَه خَواهِى دَادْ نَه دَادِى خَواهْ denildiği gibi, eğer vermek istemeseydi, istemek vermezdi."(1)
1) bk. Mektubat, Yirmi Dördüncü Mektup, Birinci Zeyli.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
Yorumlar
Devamındaki "İ'dam ise Cevvad-ı Mutlak'ın hadsiz merhameti müsaade etmez ve nihayetsiz cûdu bırakmaz ki, verdiği nimet-i vücudu o nimet-i vücuda pek müştak ve lâyık olan ruh-u insanîden geri alsın." Cümlesini biraz daha izah eder misiniz?
İnsanı nimete muhtaç ve müştak yaratıp sonra sonsuza kadar o nimetten mahrum bırakması yani insanı idama ve yokluğa atması Allah’ın mutlak merhamet ve cömertliğine yakışmaz.
İnsan ruhunun en muhtaç ve müştak olduğu nimet varlıkta kalması ve varlıkla hissedilen sayısız nimetlerdir. İnsan varlık nimetine muazzam bir iştah, iştiyak ve muhtaç iken sonsuz merhamete ve sonsuz cömertliğe sahip olan Allah’ın insanı idam ile yok edip bu nimetlerden insanı mahrum etmesi bu sıfatları ile bağdaşmaz.
Vermek Cevvad, Kerim, Rahim, Münim vesaire gibi İlahi isimlerin birer değişmez özelliğidir hal böyle iken insanı idama ve yokluğa atması sayısız nimetlerden mahrum etmesi mümkün değildir.
Bu isimlerin çok perdelerden geçmiş zayıf bir tecellisi insanda isteyene vermeyi gerekli hale getirirken isimlerin her hali ile isteyen insana vermemesi onu görmezden gelmesi ve yok sayması asla ve kata düşünülemez.