"Saika" ve "şaika" hissine insan ve hayvandan misal verir misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

İnsandaki sır denilen şey; daha çok mahiyeti bilinmeyen duygular ve latifelerdir. Birçok his ve duygunun varlığı hissedildiği halde mahiyeti bilinmiyor. İnsan, en câmi’ ve en mükemmel bir varlık olduğu için, nice hisler, latifeler ve duygularla teçhiz edilmiştir; en yüksek hayat mertebesine mazhar olmuştur. Allah kendi isim ve sıfatlarını tanıtmak için insana bu isim ve sıfatları tartıp tanıyacak harika cihazlar, emsalsiz duygular ve mükemmel latifeler vermiştir.

İşin mütehassısları bu duygu ve latifeleri ana hatları ile tesbit ve tayin etmişlerdir. Burada bunlardan herkesin rahatlıkla bilebildiği zahirî ve batınî hislerin yanında, bir de bilinmeyen hisler ve duygulara işaret ediliyor. Üstad Hazretleri bunlardan iki tanesinin saika ve şaika olduğunu ifade ediyor.

Saika: Şuuru olmaksızın bir şeye sevk olunmaktır. Buna sevk-i İlahî de denir. İnkârcı filozoflar buna “sevk-i tabiî veya içgüdü” adını veriyorlar.

Mesela arının mükemmel ve hikmetli vazifeleri görmesi sevk-i İlahî olan saikaya güzel bir misaldir. Yani Allah arıya ne yapacağını saika duygusu ile talim ediyor ve onu bu duygu vasıtası ile yönlendiriyor. Yoksa aklı ve şuuru olmayan arının, o hikmetli ve mükemmel vazifeleri kendi başına görmesi ya da kör ve sağır tabiatın sevki ile yapması mümkün değildir.

Şaika: Canlılardaki şevk duygusudur. Allah, mahlûkatına yapacağı vazifeleri saika ile bildirirken, o vazifelere karşı istek ve arzuyu da şaika duygusu ile takviye ve te’yid ediyor.

Elbette bu saika ve şaika duyguları, her canlıda aynı derecede görünmez. İnsanlarda daha câmi’ ve daha mükemmeldir. İnsanın içinde lezzet ve ücret bulunan işleri severek ve isteyerek, hatta taaşşuk derecesinde yapması şaikadır.

Arı saika ve şaika duyguları sayesinde gider, çiçeği bulur, onunla münasebet kurar, ona bir şeyler verir, ondan bir şeyler alır. Arıya bunları yaptıran hayat nimetidir, onu da sevk ve idare eden saika ve şaika duygusudur.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü