"Sema yüzü, Güneş gözüyle zeminin yüzündeki cemal-i rahmeti seyirden sonra, zemin dahi deniz gözüyle yukarıdaki azamet-i ilahiyeyi temaşayı müteakip..." İzah eder misiniz?
Değerli Kardeşimiz;
"HAŞİYE: فِى عَيْنٍ حَمِئَةٍ deki عَيْنٍ tabiri, esrar-ı belagatçe latif bir manayı remzen ihtar ediyor. Şöyle ki:
'Sema yüzü, Güneş gözüyle zeminin yüzündeki cemal-i rahmeti seyirden sonra, zemin dahi deniz gözüyle yukarıdaki azamet-i İlahiyeyi temaşayı müteakip o iki göz birbiri içine kapanırken, rûyi zemindeki gözleri kapıyor.' diye, mucizane bir kelime ile hatırlatıyor ve gözler vazifesine paydos işaretine işaret ediyor." (Lem'alar, On Altıncı Lem'a.)
Semanın gözü Güneş oluyor; sema Güneş ile dünyadaki rahmet güzelliklerini seyrediyor. Aynı şekilde deniz de dünyanın gözü olup, semada tecelli eden azamet ve kibriyayı temaşa ediyor.
Bu iki gözün birbirine kapanması ise, Güneş'in denizin ufkunda kaybolması, yani batması manasındadır. Aynı şekilde Güneş'in kaybolması ile denizin de karanlığa gömülmesi bir nevi deniz gözünün kapanması hükmündedir. Aynı zamanda dünyadaki gözler de yani bütün canlılar da karanlığın çökmesi ile uykuya dalarlar. Yani iki büyük göz olan Güneş ve deniz kapanınca, ona tabi olan diğer küçük gözler de kapanır.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü