"Sonra, o cisim dahi diğer bir cisme cüz yaptırılıyor; imkânat daha ziyadeleşir. Çünkü binlerle tarzda bulunabilir." ifadesini açıklar mısınız?

Değerli Kardeşimiz;

Kâinatta tekâmül kanunu hükmettiği için, her şey basitten mükemmele göre ilerleyip gidiyor. Basit olan bir maddede terkip ve bileşenler az olduğu için, o bileşenin içinde olan cüz'ün, muhtemel gireceği şekil ve imkân da ona göre az olacaktır. Ama bir üst kademeye çıktığı zaman, unsur ve terkip adet olarak çoğalır, dolayısı ile o cüz'ün gideceği muhtemel imkân ve yollar da artar.

Mesela; bir hücre, bir organa nisbetle daha basit ve sadedir. Hücre içinde vazife yapan bir zerrenin, muhtemel durumu yüz ise, daha karmaşık olan organın içinde yapacağı muhtemel vazifesi bine çıkar. Bedenin tümünde ise, yüz bine çıkar ve hakeza. Yükseldikçe muhtemel imkânları da artarak gider. İşte bu binlerce imkânat içinde, o zerrenin en istikametli ve vücudun genel yapısına en uygun yolu tespit ve tayin etmesi mümkün değildir. Bu yüzden, sonsuz bir iradenin yön vermesine muhtaçtır.

Yüz katlı bir bina düşünelim, bu binanın birinci katı bir odalı, ikinci katı iki odalı, üçüncü katı üç odalı, dördüncü katı dört odalı olsun ve kat sayısı arttıkça oda sayısı da ona göre artmış olsun. Binanın birinci katında tercih edeceğimiz oda bir iken, ikinci katta ikiye, üçüncü katta üçe çıkacaktır. Her katta tercih ve imkânlar da artarak gidecektir. Binanın üst katlarındaki tercih ve imkân, hem çok, hem de zor bir hâl alacaktır.

İşte bir atom, varlık binasına çıkarken, basitten mükemmele doğru ilerlediği için, mükemmele gittikçe imkân ve yollar da ona göre çoğalır. Bu imkân ve yollar içinde, en doğru ve istikametli yolu bulmak için, ilahi ilme ve iradeye muhtaçtır.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü