"Şu Arabiyyü’l-ibare, iki mezheb-i bâtılın reddine işarettir." Buradaki "iki batıl mezhep" hangileridir?
Değerli Kardeşimiz;
Arabiyyü’l-ibarenin meali:
"Kur'ân-ı Mu'cizü'l-Beyânı öğretene and olsun ki, beşîr ve nezîr olan zatın bakışı ve her şeyi inceden inceye tetkik eden basireti, hakikati hayale karıştırmak veya benzetmekten yüce, dakik ve parlaktır; hak olan mesleği ise, insanları aldatmak veya yanıltmaktan müstağni, münezzeh ve yücedir."
"Şu Arabiyyü'l-ibare, iki mezheb-i bâtılın reddine işarettir."(1)
"Beşir" müjdeleyici anlamına gelirken, "nezir" ise korkutan sakındıran anlamına geliyor. Beşirde ümit ve şefkat nezirde ise ceza ve celal manası hükmediyor. İslam tarihinde beşir manasına yüklenip neziri inkâr eden mezhep olduğu gibi, nezir manasına yüklenip beşiri inkâr eden mezhep de vardır.
Beşir manasına yüklenen batıl mezhep Mürcie mezhebidir ki, bunlar günahın cezasını inkâr ediyorlar.
Mürcie ekolünün temel esası kısaca; iman ile günahın zarar vermeyeceği, küfür ile de sevabın fayda vermeyeceğidir. Bu şu manaya gelir; eğer kişi İslam dinini benimsemiş ve bu dine bir kez inanmış ise, İslam dininin kurallarına karşı gelmesi önemli değildir. İnandığı için davranışları, kötü veya günah bile olsa, o kişi bu davranışları için (İslam dininin esaslarından olan) ahiret hayatında bir ceza almayacaktır.
Aynı şekilde, Mürcie mezhebine göre, eğer kişi İslam dinine inanmıyorsa, inancı gerçek değilse, davranışları ne kadar iyi olursa olsun, bu iyilikleri kişiye fayda etmez ve kişi ahiret hayatında cezalandırılır, azap çeker.
Mürcie mezhebinin "iman etmiş kişiye günahları zarar vermez" düşüncesi, Ehl-i sünnet'in temel görüşlerine terstir. Bu nedenle Ehl-i sünnet’e bağlı alimler Mürcie'yi ikiye ayırır: Sünni Mürcie ve Bidatçı Mürcie.
Bu âlimler, "Sünni Mürcie" ile Ehl-i sünnet'in esaslarına bağlı kalan, günah işleyen iman etmiş kişinin İslam dinine göre ahirette günahı karşılığında cezalandırılacağına inanan Mürcie mezhebi mensuplarını kastederler. Bu grubu çoğunlukla Ehl-i sünnet içinde sayarlar ve Mürcie olarak adlandırmazlar.
Diğer grup olan "Bidatçı Mürcie"yi ise, iman etmiş kişiye günah işlemeyeceği fikirleri yüzünden tenkit eder ve genellikle Mürcie ismi ile bu grubu kastederler.
Nezir manasını ifrata götürüp en küçük bir günaha bile küfür diyenler de Hariciler ve Mutezile'nin bazı müfrit kollarıdır. Bu mezheplerin batıl fikirleri "On Üçüncü Lem'a / İstiaze Risalesi"nde izah edildiği için tafsilatına girmiyoruz.
(1) bk. Muhakemat, Üçüncü Makale (Unsuru'l-Akide), İkinci Maksat.
İlgili ders videosu için tıklayınız:
- Prof. Dr. Şadi Eren, Muhakemat Dersleri (51. Bölüm).
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
