"Ve o tabiatın vücud-u haricîye mazhar olan veçhini, kudretiyle icad etmiş ve eşyayı o tabiat üzerinde halk etmiş, birbirine mezc etmiş." cümlesini izah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

"İşte bu saat ve kitap misalleri gibi, Sâni-i Zülcelâl, Kadîr-i Külli Şey, esbabı halk etmiş, müsebbebâtı da halk ediyor. Hikmetiyle, müsebbebâtı esbaba bağlıyor. Kâinatın harekâtının tanzimine dair kavânîn-i âdetullahtan ibaret olan şeriat-ı fıtriye-i kübrâ-yı İlâhiyenin bir cilvesini ve eşyadaki o cilvesine yalnız bir ayna ve bir mâkes olan tabiat-ı eşyayı, iradesiyle tayin etmiştir. Ve o tabiatın vücud-u haricîye mazhar olan veçhini, kudretiyle icad etmiş ve eşyayı o tabiat üzerinde halk etmiş, birbirine mezc etmiş..."(1)

Tabiatın iki ayrı ciheti var:

Birisi; maddeci felsefenin vehmine göre kâinatın umumunda cereyan eden kanunların ve sebeplerin toplamından hâsıl olan bir tabiat var ki, her şeyin tedbiri onun elindedir.

Tabiatın ikinci yüzü ise; sebepler, âlemdeki umumi ve harika nizamın tahakkukunda vazife görürler. Bütün sebepleri yaratan ve onların üstünde parlayan nizam ve intizamı tesis eden Allah’ın ilim ve kudretidir.

Eşyanın tabiatı yani fıtratı İlâhî ilimle takdir edilmiş ve İlâhî kudret bu takdire göre eşyayı yaratmakla onlara haricî vücud giydirmiştir. Çekirdek içindeki genetik şifre ilim ve hikmetle tanzim edilmiş, ona ağaç olma fıtratı verilmiş, ikinci safhada ise o fıtrata haricî vücut giydirilmiş ve ağaç ortaya çıkmıştır.

(1) bk. Lem'alar, Yirmi Üçüncü Lem'a.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü