Sorularla Yirminci Mektup - 19. Bölüm

Hayrat, hasenat ve ihsanat tabirlerini izah eder misiniz?

"بِيَدِهِ الْخَيْر" kelimesinin "hakikatini kat’î bir surette göstermek için, ilm-i İlâhînin hadsiz delilleri" arasında nasıl bir münasebet var?

"Şu kâinatta görünen ef’âl ile tasarruf edip icad eden Sâniin, bir muhît ilmi var. Ve o ilim, Onun zâtının hassa-i lâzime-i zaruriyesidir; infikâki muhaldir..." İlm-i İlâhînin Cenab-ı Hakk’ın zatı ile münasebetini biraz daha açabilir miyiz?

"Şu ilm-i muhit, o Zâta lâzım olduğu gibi, taallûk cihetiyle her şeye dahi lâzımdır." Devamıyla izah eder misiniz?

"O Alîm-i Zülcelâlin nur-u ilmine karşı eşyanın gizlenmesi, bin derece daha gayr-ı kabildir, muhaldir. Çünkü huzur var." Bu iki cümleyi, nur-i ilim ve huzur kavramlarını esas alarak açıklar mısınız?

"Alîm-i Zülcelâlin nur-u ilmine karşı eşyanın gizlenmesi, bin derece daha gayr-ı kabildir, muhaldir." Allah’ın nur-u ilmine karşı mahlûkatın gizlenmesi neden muhaldir?

Her şeyin daire-i şuhudunda olması ve her şeye nüfuzunun bulunması ne demektir?

"Bütün mevcudatta görünen bütün hikmetler, o ilme işaret eder. Çünkü, hikmetle iş görmek, ilimle olur. Hem bütün inâyetler, tezyinatlar, o ilme işaret eder. İnâyetkârâne, lütufkârâne iş gören, elbette bilir ve bilerek yapar." İzah eder misiniz?

"Hem herbiri birer mizan içindeki bütün intizamlı mevcudat ve herbiri birer intizam içindeki bütün mizanlı ve ölçülü hey’ât, yine o ilm-i muhîte işaret eder." Mahlûkatın mizan ve intizamla yapılmasının bir ilme dayanmasını izah eder misiniz?

"Hem bütün mevcudatta görünen muntazam miktarlar, hikmet ve maslahata göre biçilmiş şekiller, bir kazânın düsturuyla ve kaderin pergâriyle tanzim edilmiş gibi meyvedar vaziyetler..." Kazânın düsturu ve kaderin pergârı ifadeleri ile izah eder misiniz?

"Hem umum zîhayatın, ipham ünvanı altında bir kanun-u taayyüne bağlı olan ecelleri, ölümleri bir ilm-i muhîti gösteriyor..." Canlıların ömürleri ile İlm-i muhit arasındaki münasebeti biraz daha izah eder misiniz?

"Hem icad ve ibdâ-ı eşyada kemâl-i suhulet, bir ilm-i ekmele delâlet eder." cümlesini izah edip, süratle ve suhuletle yaratılmaya misaller verir misiniz?

"Madem şu Kâinat Sahibinin böyle bir ilmi vardır. Elbette insanları ve insanların amellerini görür ve insanlar neye lâyık ve müstehak olduklarını bilir..." Biyedihil hayr meselesinde tadat edilen hakikatlerin; paragrafla alakasını izah eder misiniz?

"Çünkü, her şeyin vücudunu ihata eden hadsiz imkânât ve ihtimâlât içinde ve semeresiz, akîm yollarda ve karışık ve yeknesak, sel gibi mizansız akan câmid unsurlardan, gayet hassas bir ölçüyle,.." Devamıyla izah eder misiniz?

Açıklayan: Prof. Dr. Alaaddin Başar
Program Adı: Sorularla Mektubat