"Zamirü’l-fasl olan هُمْ ehl-i kitaptan olup Hazret-i Muhammed Aleyhissalatü Vesselama iman etmeyenlere bir tariz olmak üzere..." İzah eder misiniz?
Değerli Kardeşimiz;
"Üçüncüsü: Zamîrü’l-fasl olan هُمْ ehl-i kitaptan olup Hazret-i Muhammed Aleyhissalâtü Vesselâma iman etmeyenlere bir târiz olmak üzere bu cümle ile yapılan hasrı tekit etmekle beraber, güzel bir nükteyi tazammun etmiştir. Şöyle ki: Müpteda ile haber arasında bulunan هُمْ zamiri, müptedayı, çok haberlere müpteda yapar. Ve bu gibi haberlerin tayinini de hayale havale eder. Yani haberlerin mahdut ve muayyen olmadığını hayale arz etmekle, hayali, münasip haberleri taharri etmeye teşvik eder." (İşaratü'l-İ'caz, Bakara Suresi, 5. Ayetin Tefsiri)
Zamirü'l- faslın en önemli iki vazifesi hasr ve tekiddir.
1. Misal (Hasr için):أُولَئِكَ هُمْ وَقُودُ النَّارِ
"Yalnızca onlar ateşin yakıtıdırlar" ayetinde هُمْ zamiri ateşin yakıtı olmak manasını onlara (inkâr edenler) hasretmiştir. Eğer هُمْ zamiri olmasa idi hasr manası kalkacaktı. Onlar ateşin yakıtı olduğu gibi başkaları da olma ihtimali olabilirdi.
2. Misal (Tekid için): أَصْحَابُ الْجَنَّةِ هُمْ الْفَائِزُونَ
Cennet ashabı kesinlikle kurtuluşa erenlerdir.
Buradaki هُمْ tekidi olmazsa idi "Cennet ashabı kurtuluşa erenlerdir." olacaktı.
Mevzumuza gelirsek:
Yukarıda mevzubahis edilen ayeti, zamirü'l faslın ifade ettiği hasr ve tekid manası ile beraber düşündüğümüzde, ayetin ehl-i kitabı tenkid ve tan manasındaki tarizi şu şekilde olur:
"Kesinlikle kurtuluşa erenler sadece yukarıda vasfı sayılan ehl-i iman ashabıdır. Sizler ise 'Ey ehl-i kitap! Resul-u Ekrem'in (a.s.m.) nübüvvetine iman etmediğinizden siz bu kurtuluşa erenlere dahil değilsiniz ve batıl bir vehme kapılıp da belki de muflihundan oluruz diye de heves etmeyiniz." demektir."
اُولٰٓئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ
Buradaki اُولٰٓئِكَ birinci mübteda, هُمْ ise ikinci mübtedadır. مُفْلِحُونَ ise haberdir.
Buradaki اُولٰٓئِكَ'den هُمْ'e intikal, kesretli görünen efradı هُمْ ile vahid bir şekle hayali tevcih ettiğinden "Bu ehl-i iman topluluğuna daha dikkatli bakarak diğer fezaillerini de siz istihrac edebilirsiniz." irşadı anlaşılır. Mesela:
هُمْ عَلٰي هديً، هُمْ مفْلِحُونَ، هُمْ فَائِزُونَ مِنَ النَّارِ
هُمْ فَائِزُونَ بِالْجَنَّةِ، هُمْ ظَافِرُونَ بِرُؤْيَةِ جَمَالِ اللّٰهِ تَعَالٰي
gibi...
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
