"Abd, kesb denilen masdardan neş’et eden, hâsıl-ı bilmasdar olan esere hâlık değildir. Abdin elinde ancak ve ancak kesb vardır. Zira Allah’tan başka müessir-i hakikî yoktur. Zaten tevhid de öyle ister." İzah eder misiniz?

Cevap

Değerli Kardeşimiz;

"Biz Ehl-i Sünnet ve’l-Cemaat, Ehl-i İ’tizale karşı diyoruz ki: Abd, kesb denilen masdardan neş’et eden, hâsıl-ı bilmasdar olan esere hâlık değildir. Abdin elinde ancak ve ancak kesb vardır. Zira Allah’tan başka müessir-i hakikî yoktur. Zaten tevhid de öyle ister."(1)

Masdar; fiil ve eylemin çıkmasına sebep olan asıl kaynak anlamına geliyor.

Hâsıl-ı bilmasdardır; masdarla oluşan fiilin uygulanmasından çıkan sonuç demektir.

Mesela, tüfek atarak bir adamı öldürmekte tüfek atmak fiili masdar, adamın ölmesi ve tüfeğin sesinin çıkması da hâsıl-ı bilmasdardır.

Yine yazmak fiili masdar yazmak fiilinden meydana gelen kitap, mektup, risale vesaire gibi şeyler ise hâsıl-ı bilmasdardır.

İnsanın iradesi masdar olurken, iradeden çıkan sonuç ve eylemler ise hâsıl-ı bilmasdar oluyor.

Mesela, insanın iradesi ile camiye gitmek istemesi masdar, camiye yürümesi varınca namaz kılması gibi eylemler de hâsıl-ı bilmasdardır.

İnsan masdar konusunda yani iradesini kullanma konusunda yetkili ve serbesttir, Allah’ın bu hususta bir müdahalesi ve baskısı söz konusu değildir. Lakin insan iradesini serbest bir şekilde kullandıktan sonra hasıl olan bütün iş, icraat ve eylemlerin tamamını yaratan Allah’tır. İnsan bu kısımda söz ve güç sahibi değildir. Çünkü yaratma konusunda tek güç sahibi Allah’tır. Allah’tan başkasına yaratma vasfı vermek küfür ve şirktir tevhit inancı da bunu gerektirmektedir.

Netice "Kul kendi fiilinin halıkıdır." diyen Mutezile, bu noktadan yanlış kanaate varmış ve itikadi noktada ehl-i bid'a olmuştur.

(1) bk. İşaratü'l-İ'caz, Bakara Suresi 7. Ayetin Tefsiri.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü

Kategorileri:
Okunma sayısı : 1.120
Sayfayı Word veya Pdf indir
Bu içeriği faydalı buldunuz mu?

BENZER SORULAR

Yükleniyor...